Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза процессуалдык кодексинин “Мындай аныктамалар кассациялык даттанууну же ушул иш боюнча кабыл алынган акыркы соттук чечимге сунушту кароо менен бир мезгилде, кассациялык тартипте кайра каралууга тийиш” деген сөздөр менен баяндалган 439-беренесинин 4-бөлүгүнүн конституциялуулугун текшерүү жөнүндө иш боюнча пресс-релиз
2024-жылдын 20-мартында Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту (мындан ары – Конституциялык сот) Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза процессуалдык кодексинин “Мындай аныктамалар кассациялык даттанууну же ушул иш боюнча кабыл алынган акыркы соттук чечимге сунушту кароо менен бир мезгилде, кассациялык тартипте кайра каралууга тийиш” деген сөздөр менен баяндалган 439-беренесинин 4-бөлүгүнүн конституциялуулугун текшерүү жөнүндө ишти карап чыкты жана аны Конституцияга карама-каршы келбейт деп тааныды.
Арыз ээси өзүнүн кайрылуусунда талашылып жаткан ченемдик жобону колдонуу Конституцияда каралган адилеттүү соттук териштирүүгө жана толук соттук коргонууга болгон адамдын укуктары менен эркиндиктерин одоно түрдө бузат деп көрсөткөн. Ал КЖПКда мындай мүмкүнчүлүк каралган жана муну менен укук коргоо органдары алардын абсолюттук, ажыратылгыс жана мыйзам менен корголуучу укуктарына кийлигише ала турган кырдаал түзүлгөн шартта, жарандардын акыркы соттун чечимине чейинки апелляциялык инстанциянын чечимдерине даттануу мүмкүнчүлүгүн чектейт деп эсептейт. Бул, арыз ээсинин пикири боюнча, жазык иши боюнча соттун акыркы чечимине кассациялык даттануулар же сунуштар бир эле учурда каралганда болот.
Жогорку соттун соттук коллегияларынан турган кассациялык инстанция апелляциялык инстанциянын мыйзамдуу күчүнө кирген өкүмдөрүн жана аныктамаларын текшерүү менен соттук каталарды оңдоодо жана адам укуктары менен эркиндиктерин коргоодо маанилүү ролду ойнойт.
Ал материалдык жана процесстик укуктун ченемдерин олуттуу бузууларды табууга багытталган чечимдердин мыйзамдуулугун жана негиздүүлүгүн текшерүү боюнча ыйгарым укуктар менен чектелген. Бул бузуулар, мисалы, кылмыш-жаза мыйзамын туура эмес колдонууну же жол берилгис далилдерди колдонууну камтышы мүмкүн.
Кассациялык инстанция ишти биринчи инстанциядагы же апелляциялык инстанциядагы соттордо кайра кароодо фактыларды жаңыдан белгилөөгө же алдын ала тыянак чыгарууга укугу жок. Анын ордуна ал процесстик жана материалдык чечимдер акыркы сот чечимине кандай таасир эткендигин талдайт.
Ошону менен бирге Конституциялык сот, сот актыларын кайра кароонун белгиленген тартиби даттануу укугун чектебестигин жана сот чечимдеринин адилеттүүлүгүн, туруктуулугун жана мыйзамдуулугун камсыз кылып, муну менен укуктук системага болгон ишенимди бекемдей тургандыгын белгиледи.