Меню навигации+
>Кабыл алынган кайрылуулар

Кабыл алынган кайрылуулар



10.10.2025
Т.А. Алмазбековдун жана Т.А. Малайбековдун өтүнүчү боюнча пресс-анонс

Конституциялык соттун судьялар коллегиясынын 2025-жылдын
10-октябрындагы аныктамасы менен Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2022-жылдын 20-майындагы № 281 токтому менен бекитилген Транспорт каражаттарынын алдыңкы эшиктеринин каптал айнектерин күңүрттөөгө жыйымдарды төлөө жана уруксатты каттоо Тартибинин 3-1-пунктунун конституциялуулугун текшерүү жөнүндө Т.А. Алмазбековдун жана Т.А. Малайбековдун өтүнүчү өндүрүшкө кабыл алынган.

 

Кайрылуу субъекттеринин көз карашы

 

Арыздануучулар ичинен күйүүчү кыймылдаткычы бар транспорт каражаттарынын жана электромобилдердин ээлери үчүн каптал айнектерди күңүрттөөгө уруксат алуу үчүн жыйымдын ар кандай өлчөмүн белгилөө объективдүү негиздемеге ээ эмес жана бир категориядагы адамдардын бирдей эмес абалына алып келет деп белгилешет.

 

Алардын пикири боюнча, мындай айырмачылык конституциялык маанидеги максаттарды көздөбөйт жана Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 24-беренесинде бекитилген теңдик жана басмырлоого жол бербөө принциптерин бузат.

 

Жогоруда баяндалгандарды эске алуу менен арыздануучулар талашылып жаткан ченемди Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 24-беренесинин 1 жана 2-бөлүктөрүнө карама-каршы келет деп таанууну суранышат.

06.10.2025
Т.А. Алмазбековдун кайрылуусу боюнча пресс-анонс

 

 

Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьялар коллегиясынын 2025-жылдын 6-октябрындагы аныктамасы менен Т.А. Алмазбековдун Кыргыз Республикасынын «Кыргыз Республикасынын жарандыгы жөнүндө» Мыйзамынын 26-беренесинин 2-бөлүгүнүн 2-1-пунктунун Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 23-беренесинин 1 жана 2-бөлүктөрүнө, 51-беренесинин 2-бөлүгүнө ылайык келүүсүн текшерүү жөнүндөгү өтүнүчү өндүрүшкө кабыл алынды.

 

Кайрылуу субъектисинин позициясы

 

Кайрылуунун субъектиси талаштуу ченем улуттук коопсуздукка коркунуч туудурган иш-аракеттер үчүн жарандыгын бир тараптуу түрдө жоготууга жол берээрин, бул өз укуктук мааниси боюнча мамлекет тарабынан санкция болуп саналарын жана негизинен жарандыгынан ажыратууну билдирет деп көрсөтөт. Анын пикиринде, мындай чара жарандыгынан ажыратууга конституциялык тыюу салууга каршы келет, укуктук тактыктын, мыйзам алдында тең укуктуулуктун принциптерин бузат жана апатридизмге алып келиши мүмкүн. Ошондой эле арыз ээси мыйзамда жарандыкты калыбына келтирүү механизмдеринин жоктугун жана эл аралык стандарттарга ылайык келбегендигин белгилейт.

 

Ушундан улам арыз ээси талашка түшкөн ченемди Кыргыз Республикасынын Конституциясына карама-каршы келет деп таанууну өтүнөт.

16.09.2025
Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза процессуалдык кодексинин 271-беренесинин 2-бөлүгүнүн 6-пунктунун Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 61-беренесинин 1-бөлүгүнө ылайык келишин текшерүү жөнүндө Т.Д. Шакированын кызыкчылыгындагы Р.К. Джолдошовдун кайрылуусу боюнча пресс анонс

 

 

Конституциялык соттун судьялар коллегиясынын 2025-жылдын 16-сентябрындагы аныктамасы менен Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза процессуалдык кодексинин 271-беренесинин 2-бөлүгүнүн 6-пунктунун Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 61-беренесинин 1-бөлүгүнө ылайык келишин текшерүү жөнүндө Т.Д. Шакированын кызыкчылыгындагы Р.К. Джолдошовдун өтүнүчү өндүрүшкө кабыл алынды.

 

Кайрылуу субъектинин көз карашы:

 

Арыз ээси белгилегендей, талашылып жаткан ченемге ылайык даттануу боюнча тергөө судьясынын токтому ал чыгарылган күндөн тартып беш сутканын ичинде апелляциялык тартипте даттанылышы мүмкүн.

 

Бирок, Р.К. Джолдошовдун айтымында, иш жүзүндө соттор токтомдор жарыялангандан кийин, алардын жүйөлөштүрүүчү бөлүктөрүн чыгарууну кечиктирип, төртүнчү же бешинчи күнү гана беришет. Натыйжада, белгиленген беш күндүк даттануу мөөнөтүн эске алуу менен тараптар иш жүзүндө жүйөлүү даттанууну даярдоо мүмкүнчүлүгүнөн ажыратылат. Анын пикиринде, мындай формулировка иш жүзүндө мөөнөттүн башталышын жүйөлөштүрүлгөн соттук актты алуу менен эмес, соттук актынын резолютивдик бөлүгүн жарыялоо учуру менен байланыштырып, белгисиздикти жаратып, конституциялык кепилдиктерди ишке ашырууга тоскоолдук кылат. Мындай тажрыйба Конституциянын 61-беренесинин 1-бөлүгү менен кепилденген жарандардын соттук коргонууга болгон конституциялык укуктарын олуттуу чектейт.

 

Жогоруда баяндалгандарды эске алуу менен, арыз ээси талашылып жаткан ченемди конституциялык эмес деп таанууну өтүнөт.

 

 

23.06.2025
М.М. Жорокуловдун “Кыргыз Республикасынын судьяларынын статусу жөнүндө” Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын “анын 3 жылы биринчи инстанцияда жана 2 жылы экинчи инстанцияда” деген сөздөр менен баяндалган 19-беренесинин 1-бөлүгүнүн 2-абзацынын Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 37-беренесинин 3-бөлүгүнө, 56-беренесинин 2-бөлүгүнө, 94-беренесинин 3-бөлүгүнө жана 95-беренесинин 5-бөлүгүнүн 2-абзацына ылайык келүүсүн текшерүү жөнүндө өтүнүчү боюнча пресс-анонс

Конституциялык соттун судьялар коллегиясынын 2025-жылдын 23-июнундагы аныктамасы менен М.М. Жорокуловдун “Кыргыз Республикасынын судьяларынын статусу жөнүндө” Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын “анын 3 жылы биринчи инстанцияда жана 2 жылы экинчи инстанцияда” деген сөздөр менен баяндалган 19-беренесинин 1-бөлүгүнүн 2-абзацынын Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 37-беренесинин 3-бөлүгүнө, 56-беренесинин 2-бөлүгүнө, 94-беренесинин 3-бөлүгүнө жана 95-беренесинин 5-бөлүгүнүн 2-абзацына ылайык келүүсүн текшерүү жөнүндө өтүнүчү кабыл алынды.

Кайрылуу субъектисинин позициясы:

Талапкер талашылып жаткан талап Кыргыз Республикасынын Конституциясында көрсөтүлгөн жарандардын мамлекеттик кызматка кирүүдө тең укуктуулугу принциптерин бузат деп эсептейт, анткени бул талап соттук иш тажрыйбасы беш жыл болгон, бирок биринчи жана экинчи инстанцияларда иштеген тажрыйбасы жок талапкерлер үчүн тоскоолдуктарды жаратат.

Андан тышкары, талапкер Конституция биринчи жана экинчи инстанциядагы сотторду бөлүп көрсөтпөй, аларды жергиликтүү соттор деген бир түшүнүк катары бириктирерин, ошондой эле беш жылдык тажрыйбаны инстанциялар боюнча бөлүштүрүү талабын камтыбастыгын белгилейт.

Ушуга байланыштуу, анын пикиринде, бул норма укуктук белгисиздикти жаратып, судьялардын көзкарандысыздыгына таасир берип, адилеттүүлүк, пропорционалдуулук жана теңдик принциптерине каршы келет.

Баяндалгандарды эске алуу менен, арыздануучу талашылып жаткан ченемдерди Конституцияга карама-каршы келет деп таанууну өтүнөт.

25.03.2025
М.М. Жорокулов, Н.У. Кочкоров жана Т.У. Музулмановдун Жарандык процесстик кодекстин 376-беренесинин Конституциясынын 24-беренесинин 2-бөлүгүнө жана 61-беренесинин 1-бөлүгүнө ылайык келүүсүн текшерүү жөнүндө өтүнүчү боюнча пресс-анонс

Конституциялык соттун судьялар коллегиясынын 2025-жылдын 25-мартындагы аныктамасы менен М.М. Жорокулов, Н.У. Кочкоров жана Т.У. Музулмановдун Жарандык процесстик кодекстин (ЖПК) 376-беренесинин Конституциясынын 24-беренесинин 2-бөлүгүнө жана 61-беренесинин 1-бөлүгүнө ылайык келүүсүн текшерүү жөнүндө өтүнүчү өндүрүшкө кабыл алынды.


ЖПКнын 376-беренесинде жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча сот актысын кайра кароо жөнүндө арыз же сунуштама берүү тартиби көрсөтүлгөн. Бул берененин ченемине ылайык, аталган арыз же сунуштама ишке катышуучу жактар тарабынан гана берилет. Арыз ээлеринин пикиринде, талашылып жаткан ченем соттун чечими укуктарына таасирин тийгизген үчүнчү жактардын жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча арыз берүү укугун чектеп, процесстик теңсиздикти жаратууда.

Арыздануучулар, талашылып жаткан ченемдин терс таасирин көрсөтүү максатында, өзүлөрү туш болгон талашылып жаткан ченемдин укук колдонуу тажрыйбасынын мисал келтиришкен. Мында, соттун чечими укуктарына таасирин тийгизген үчүнчү жактар Ноокат райондук сотуна жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча сот актысын кайра кароо жөнүндө арыз менен кайрылган учурда, сот ЖПКнын 376-беренесине негизденип, арыз ээлери процесске катышуучулар болбогондуктан, арызды кабыл алуудан баш тарткан. Кайрылуу субъекттеринин пикири боюнча, мындай жагдай соттун чечими укуктарына таасирин тийгизген үчүнчү жактарды соттук коргонуу укугунан ажыратып, ишке катышкан жактарга карата тең эмес абалга коюуда.

Баяндалгандарды эске алуу менен, арыздануучулар талашылып жаткан ченемди Конституцияга карама-каршы келет деп таанууну өтүнүшүүдө.

18.03.2025
С.А. Матцаковдун жана Н.Ж. Жаныбековдун кайрылуусу боюнча пресс-анонс

Конституциялык соттун судьялар коллегиясынын 2025-жылдын 18-мартындагы чечими менен С.А. Матцаковдун жана Н.Ж. Жаныбековдун Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза процессуалдык кодексинин 120-беренесин Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 42-беренесинин 1-бөлүгүнө, 57-беренесинин 1-бөлүгүнө, 61-беренесинин 1, 2-бөлүктөрүнө, 100-беренесинин 4-бөлүгүнө карама-каршы келет деп таануу жөнүндө өтүнүчү өндүрүшкө кабыл алынган.

Кайрылуу субъектисинин позициясы

КЖПКнын 120-беренесинин 1-бөлүгүнө ылайык, тергөөнүн жүрүшүндө тергөө судьясы, ал эми сот өндүрүшүндө – сот тергөөчүнүн, прокурордун же жабырлануучунун өтүнүчү боюнча бул кызматта калуу менен ишти сотто калыс кароого же териштирүүгө тоскоолдук кылат же кылмыштуу ишти жасоону улантат деп болжолдоого жетиштүү негиздер болгондо, шектүүнү, айыпталуучуну кызматынан убактылуу четтетүүгө укуктуу.

Арыз ээлери, кызматтан убактылуу четтетүү жөнүндө соттук актыларга даттануу укугунун жоктугу, айыпталуучу жана анын жактоочусун жогору турган инстанцияга соттук коргоонуу үчүн кайрылуу мүмкүнчүлүгүнөн толук ажыратат, ошондой эле ар бир адамдын соттук чечимдерди жогору турган сот тарабынан кайра каралууга укугун бузат, бул сот адилеттигинин жана адам укуктарынын негиз түзүүчү принциптерин одоно бузуу болуп саналат деп эсептешет.

Соттук чечимдерди кайра кароо укугу сот актыларынын адилеттүүлүгүн жана мыйзамдуулугун камсыз кылуунун ажырагыс бөлүгү болуп саналат жана аны бузуу айыпталуучуну потенциалдуу укукка каршы чечимдерден натыйжалуу коргонуу механизимдеринен ажыратат.

Баяндалганды эске алып, арыз ээлери талашылып жаткан ченемди Конституцияга карама-каршы келет деп таанууну өтүнүшөт.

25.02.2025
“Интелмед” ЖЧКнын кызыкчылыгын көздөгөн Н.С. Алымбаевдин өтүнүчү боюнча пресс-анонс

Конституциялык соттун судьялар коллегиясынын 2025-жылдын 21-февралындагы аныктамасы менен “Интелмед” ЖЧКнын кызыкчылыгын көздөгөн Н.С. Алымбаевдин Кыргыз Республикасынын “Атаандаштык жөнүндө” Мыйзамынын 16-беренесинин 2-бөлүгүнүн Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 1-беренесинин 1-бөлүгүнө, 15-беренесинин 2-бөлүгүнө, 40, 41-беренелерине ылайык келүүсүн текшерүү жөнүндө өтүнүчү өндүрүшкө кабыл алынды.

Кайрылуу субъектинин позициясы

Кайрылуу субъекти «Интелмед» ЖЧКсын «Атаандаштык жөнүндө» Мыйзамынын 16-беренесинин 2-бөлүгүнүн негизинде жоопкерчиликке тартуу жана андан монополиялык кирешелерди өндүрүү мыйзамсыз деп эсептейт.

Арыз ээсинин айтымында, монополияга каршы мыйзамдарды бузуунун натыйжасында алынган кирешелерди республикалык бюджетке чегерүү түрүндөгү чарбакер субъекттерге карата монополияга каршы орган тарабынан чараларды колдонууну караган талашылып жаткан ченем Конституцияга карама-каршы келет.

Арыз ээси кирешелер мүлктүн бир бөлүгү болуп саналат жана чарбакер субъектинин менчиги катары таанылат, ошондуктан аны алып коюу сот тартибинде гана жүргүзүлүүгө тийиш деп эсептейт. Административдик органдар мүлктү алып коюу боюнча чечимдерди кабыл алууда сот органдары сыяктуу ыйгарым укуктарга ээ болбошу керек.

Андан тышкары, мындай чаралар монополияга каршы органга чарбакер субъектеринин ишмердүүлүгүнө кийлигишүү боюнча дискрециялык ыйгарым укуктарды берет, бул алардын мүлкүнө ээлик кылуу, пайдалануу жана тескөө укугун толук ишке ашырууга тоскоолдук кылат.

Баяндалгандарды эске алуу менен, арыздануучу талашылып жаткан ченемдерди Конституцияга карама-каршы келет деп таанууну өтүнөт.

17.02.2025
Н.Ж. Жаныбековдун, С.А. Матцаковдун кайрылуусу боюнча пресс-анонс

Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьялар коллегияларынын 2025-жылдын 10-февралындагы жана 2025-жылдын 14-февралындагы аныктамалары менен Н.Ж. Жаныбековдун жана С.А. Матцаковдун Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза процессуалдык кодексинин 307-беренесинин 2-бөлүгүнүн конституциялуулугун текшерүү жөнүндө кайрылуулары өндүрүшкө кабыл алынды.

Кайрылуу субъектисинин позициясы

Арыздануучулардын өтүнүчтөрүнөн биринчи инстанциядагы сот тарабынан адвокат Н.Ж. Жаныбековго карата сот отурумунда тартипти бузгандыгы үчүн жеке аныктама чыгарылгандыгы келип чыгат. Ал соттун бул жеке аныктамасын апелляциялык инстанциядагы сотко даттанган. Кароонун жыйынтыгында өз чечимин жеке аныктама апелляциялык тартипте даттануу мүмкүн эмес деп негиздеп, даттануу боюнча өндүрүштү токтоткон.

Кайрылуунун авторлору, алар келтирген окуя судьянын адвокатка карата жеке аныктама чыгарууга укуктуулугу, ошондой эле аны жогору турган инстанцияга даттанууга мүмкүн эместиги маселесинде түзүлгөн укуктук аныксыздыкты ачыкка чыгарганын белгилешет.

Конституциянын 55, 64, 56-бер. 2-бөл., 100-бер. 4, 5-бөл. жоболоруна кайрылып, кайрылуунун авторлору талашылып жаткан ченем көрсөтүлгөн конституциялык ченемдерге карабастан адвокаттардын абалын начарлатат, ошондой эле алардын сот актысына даттануу укугун чектейт деп эсептешет.

Баяндалганды эске алуу менен, арыздануучулар талашылып жаткан ченемди Конституцияга карама-каршы келет деп таанууну суранышат.

12.02.2025
Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин сунушу боюнча пресс-анонс

Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьялар коллегиясынын 2025-жылдын 11-февралындагы аныктамасы менен Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 106-беренесин расмий чечмелеп берүү жөнүндө Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин сунуштамасы өндүрүшкө кабыл алынды.

Кайрылуу субъектисинин позициясы:

Сунуштамадан белгилүү болгондой, учурда Кыргыз Республикасынын Улуттук банкынын алкагында финансы рыногуна (мега-регулятор), анын ичинде банктык эмес финансы секторуна консолидацияланган көзөмөлдөө жана жөнгө салуу моделин түзүү мүмкүнчүлүгү жөнүндө маселе актуалдуу болуп саналат.

Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 106-беренесине ылайык, Улуттук банк Кыргыз Республикасынын банк тутумун көзөмөлдөйт, Кыргыз Республикасындагы акча-насыя саясатын аныктайт жана жүргүзөт, бирдиктүү валюта саясатын иштеп чыгат жана жүзөгө ашырат, акча белгилеринин эмиссиясын жүргүзүүдө өзгөчө укукка ээ, банктык каржылоонун ар түрдүү түрлөрүн жана принциптерин ишке ашырат.

Ушуга байланыштуу сунушталып жаткан реформа Конституцияда Улуттук банк үчүн белгиленген ыйгарым укуктардын чектеринен чыгабы деген күмөндүүлүк жаралат. Ушул жагдайларды эске алып, кайрылуу субъектиси банктык эмес финансы рыногуна Улуттук банктын функцияларын мүмкүн болуучу кеңейтүү контекстинде анын ыйгарым укуктарынын чегин тактоо максатында Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 106-беренесин расмий чечмелеп берүүнү өтүнөт.

13.01.2025
В.В. Тепляковдун өтүнүчү боюнча пресс-анонс

Конституциялык соттун судьялар коллегиясынын 2025-жылдын 13-январындагы аныктамасы менен Тепляков Виталий Владимировичтин 2021-жылдын 28-октябрдагы №126 Мыйзамга ылайык күчүн жоготту деп таанылган «Жазык мыйзамдары чөйрөсүндөгү айрым мыйзам актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 3-беренесинин 5-пунктунун «в» пунктчасынын Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 24-беренесинин 2-бөлүгүнө, 56-беренесинин 1 жана 2-бөлүктөрүнө, 61-беренесинин 1 жана 2-бөлүктөрүнө ылайык келүүсүн текшерүү жөнүндө кайрылуусу өндүрүшкө кабыл алынган.


Кайрылуу субъектисинин позициясы:

Кайрылуу субъекти өзүнүн кайрылуусунда «Жазык мыйзамдары чөйрөсүндөгү айрым мыйзам актыларына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө» Кыргыз Республикасынын Мыйзамы кабыл алынгандыгынын натыйжасында, жабырлануучуга келтирилген материалдык зыяндын орду толтурулмайынча кылмыш ишинин мөөнөтү өтүп кеткендиги боюнча аны кыскартууга жол берилбейт деген ченем жоюлганын белгилейт. Бул ченем 2021-жылы жокко чыгарылган, бирок 2024-жылы кайрадан Кылмыш-жаза процессуалдык кодексине киргизилген.

Өз кезегинде, арыз ээси мындай кырдаал жабырлануучу тарапты басмырлоого алып келип, аларды иштери мурда жокко чыгарылган ченем колдонулган мезгилде каралган доогерлерге салыштырмалуу кыйла аз укуктук корголуу абалына коё тургандыгын белгилейт.

Мындан тышкары, кайрылуу субъектиси бул ченемдин жокко чыгарылышы адилеттүүлүк жана теңдик принциптеринин бузулушуна алып келгендигин белгилейт, анткени ал айыпталуучулар менен жабырлануучуларды бирдей эмес абалга коет.
Арыз ээси ошондой эле, жабырлануучу болуу менен доонун эскирүү мөөнөтү өтүп кеткендиктен улам кылмыш ишинин токтотулушуна каршы чыгуу мүмкүнчүлүгүнөн ажыратылганын белгилейт, буга айыпталуучу өз күнөөсүн мойнуна албаган учурлар да кирет.

Арыз ээси бул жагдай анын адилеттүү соттук териштирүүгө укугун бузуп, айыпталуучуну артыкчылыктуу абалга коёт деп эсептейт. Жогоруда айтылгандарды эске алуу менен, арыз ээси талашылып жаткан ченемди Конституцияга карама-каршы келет деп таанууну өтүнөт.

19.12.2024
К.С. Бакиевдин кызыкчылыгын көздөгөн И.Н. Айткуловдун өтүнүчү боюнча пресс-анонс


Конституциялык соттун судьялар коллегиясынын 2024-жылдын 9-декабрындагы жана 2024-жылдын 19-декабрындагы аныктамалары менен К.С. Бакиевдин кызыкчылыгын көздөгөн И.Н. Айткуловдун Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза процессуалдык кодексинин 243, 251, 253-беренелеринин, 256-беренесинин 1-бөлүгүнүн биринчи абзацынын “Тергөөчү процесстин катышуучуларын кылмыш ишинин материалдары менен тааныштыргандан жана алардын өтүнүчтөрү чечилгенден кийин айыптоо актысын түзөт” деген сөздөр менен баяндалган ченемдик жобосунун, 296-беренесинин 6-бөлүгүнүн, 412-беренесинин 3-бөлүгүнүн, 421-беренесинин 2-бөлүгүнүн 3-пунктунун Кыргыз Республикасынын Конституциясынын преамбуласына, 1-беренесинин 1-бөлүгүнө, 24-беренесинин 2-бөлүгүнө, 59-беренесинин 3-бөлүгүнө, 61-беренесинин 1, 2-бөлүктөрүнө, 100-беренесинин 2, 3-бөлүктөрүнө ылайык келүүсүн текшерүү жөнүндө өтүнүчү жана ага кошумчасы өндүрүшкө кабыл алынды.

Кайрылуу субъектисинин позициясы

Кайрылуу субъектиси КЖПКтын талашылып жаткан ченемдеринде тергөө органдарынын сырттан айып коюу жана кылмыш ишин айыптоо актысы менен сотко жөнөтүү мүмкүнчүлүгүн жөнгө салуучу ченемдердин жоктугун көрсөтөт, бул анын пикири боюнча, айыпталуучулардын укуктарын жана мыйзамдуу кызыкчылыктарын бузат.

Арыз ээси укук колдонуу практикасынын тараптардын тең укуктуулугу принцибине ылайык келбегендигине көңүл бурат, бул айрым учурларда тергөө айыпталуучунун турган жери аныкталганга чейин токтотулуп, ал эми кээ бир учурларда укуктук аныксыздыкты жаратуу менен тергөө сырттан уланып жаткандыгы менен түшүндүрүлөт.
Ошондой эле ал тараптардын тең укуктуулук жана атаандаштык принциби кылмыш-жаза процессуалдык мыйзамдар айыпталуучунун сырттан чыгарылган сот актыларын кайрадан каратуу жана процесстин бардык баскычтарына катышуу укугун кепилдөөсүн талап кылаарын көрсөтөт.

Кайрылуу субъектиси эгерде айыпталуучу апелляциялык жана кассациялык инстанцияларда даттануунун бардык жол-жоболору аяктагандан кийин келсе, ал сырттан чыгарылган өкүмдү даттануу мүмкүнчүлүгүнөн ажырай тургандыгын белгилейт. Натыйжада анын катышуусу жана бардык процессуалдык укуктарды камсыз кылуу менен сырттан чыгарылган сот актысын кайрадан кароо мүмкүн болбой калат, бул адилеттүү сот адилеттигин жокко чыгарат.

Бул жагдай адамдын конституциялык укуктарын жана эркиндиктерин, анын ичинде адилеттүү соттук териштирүү, бузулган укуктарын бардык жеткиликтүү ыкмалар аркылуу калыбына келтирүү укугун бузат. Ошондой эле ал сот өндүрүшүндө тараптардын тең укуктуулук жана атаандаштык принциптерине карама-каршы келет.

Баяндалгандарды эске алуу менен, арыздануучу талашылып жаткан ченемдерди Конституцияга карама-каршы келет деп таанууну өтүнөт.

«Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту жөнүндө» Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын 31-беренесине ылайык, Конституциялык сот жогоруда көрсөтүлгөн өндүрүшкө кабыл алынган кайрылууну карап чыгат жана өндүрүшкө кабыл алынган күндөн тартып алты айдын ичинде ал боюнча акт чыгарат.

26.09.2024
М.М. Жорокуловдун жана Т.У. Музулмановдун өтүнүчү боюнча пресс-анонс

Конституциялык соттун судьялар коллегиясынын 2024-жылдын 26-сентябрындагы аныктамасы менен М.М. Жорокуловдун жана Т.У. Музулмановдун Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза процессуалдык кодексинин 267-беренесинин 5-бөлүгүнүн “Айыпталуучуну кызмат ордунан убактылуу четтетүү, мындай чараны көрүү зарылдыгы болбой калганда, прокурордун, тергөөчүнүн өтүнүчү боюнча тергөө судьясынын, ал эми соттук териштирүүдө судьянын, соттун токтому менен жокко чыгарылат” деген сүйлөм менен көрсөтүлгөн жобосу Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 24-беренесинин 2-бөлүгүнө, 61-беренесинин 1-бөлүгүнө, 100-беренесинин 3-бөлүгүнөылайык келүүсүн текшерүү жөнүндө өтүнүчтөрү өндүрүшкө кабыл алынган.

Кайрылуу субъектилеринин позициясы

Кайрылуучу тарап КЖПКнын 267-беренесинин 5-бөлүгүндөгү сотко кайрылуу укугун прокурорго жана тергөөчүгө берүү менен кызмат ордунан убактылуу четтетилген жаранга тергөө судьясынын токтомун жокко чыгаруу мүмкүнчүлүгүн чектөө бул Баш мыйзамдагы соттук коргонуу укугунан ажыратууга барабар деп эсептейт.
Жогорудагынын негизинде, арыздануучулар талашылып жаткан ченемди Конституцияга карама-каршы келет деп таанууну өтүнүшөт.

21.06.2024
С.А. Матцаковдун жана К.Э. Осмоновдун өтүнүчтөрү боюнча пресс-анонс

 

Конституциялык соттун судьялар коллегиясынын 2024-жылдын 21-июнундагы жана 2024-жылдын 24-июнундагы аныктамалары менен С.А. Матцаковдун жана К.Э. Осмоновдун “Жергиликтүү мамлекеттик администрация жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 44-беренесинин 3-бөлүгүн Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 15-беренесинин 1, 2-бөлүктөрүнө, 45-беренесинин 2-бөлүгүнө, 61-беренесинин 1, 2-бөлүктөрүнө ылайык келүүсүн текшерүү жөнүндө өтүнүчтөрү өндүрүшкө кабыл алынган.

 

Кайрылуу субъектилеринин позициясы

 

Арыздануучулардын пикири боюнча, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына мурда кабыл алынган актыларды так критерийлер жана шарттарысыз жокко чыгарууга мүмкүндүк берүүчү талашылып жаткан ченем Конституциянын 15-беренесинин 1, 2-бөлүктөрүнө жана 61-беренесинин 1, 2-бөлүктөрүнө карама-каршы келет. Бул ченем соттун чечимисиз жарандарды алардын мүлкүнөн ажыратуу үчүн колдонулушу мүмкүн, бул өз кезегинде менчикке кол тийгизбестик конституциялык принциптин бузулушуна жана мүлктөн мыйзамсыз ажыратуу коркунучунун жаралышына алып келет.

 

Кайрылуу субъектилери “Жергиликтүү мамлекеттик администрация жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 44-беренесинин 3-бөлүгү жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына муниципалдык менчиктин кызыкчылыктарын артыкчылык менен коргоого, жеке менчик ээлеринин укуктарын жана кызыкчылыктарын эске албай, алардын жеке менчикке болгон укуктарын бузууга мүмкүндүк берет деп эсептешет.

 

Кайрылуунун авторлору талашылып жаткан ченем жеке менчикке болгон укукту сот чечими жок ажыратуу менен гана чектелбестен, Конституция тарабынан кепилденген өз укуктарын жана кызыкчылыктарын коргоо үчүн сотко кайрылуу укугун бузат деп белгилешет.

 

Жогорудагынын негизинде, арыздануучулар талашылып жаткан ченемди Конституцияга карама-каршы келет деп таанууну өтүнүшөт.