Жаңылыктар

Жыл сайын 5-майда белгиленүүчү Кыргыз Республикасынын Конституция күнүн утурлай Конституциялык сот өлкөнүн жогорку окуу жайларынын студенттери менен бир катар жолугушуулардын циклин улантууда. Бүгүн Ачык эшиктер күнүнүн алкагында Борбордук Азия эл аралык университетинин (БАЭУ) жана Кыргыз Республикасынын Президентине караштуу Мамлекеттик башкаруу академиясынын (КРПМБА) студенттери сотко келишти. Бул иш-чара болочок юристтер үчүн конституциялык контролдоонун жогорку органынын ишмердүүлүгү менен жакындан таанышууга уникалдуу мүмкүнчүлүк болуп калды. Студенттердин алдында Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы Чинара Айдарбекова чыгып сүйлөдү. Ал өзүнүн лекциясында Конституциянын коомдун турмушундагы мааниси, жарандардын укуктарын жана эркиндиктерин коргоодо Конституциялык соттун ролу, ошондой эле өлкөдөгү укук колдонуу практикасына таасир тийгизген негизги чечимдер жөнүндө айтып берди. Катышуучулар суроолорду активдүү беришти, актуалдуу юридикалык темаларды талкуулашты жана судьялардан жана сот аппаратынын кызматкерлеринен баалуу сунуштарды алышты. Конституциялык соттун имаратын кыдыруу учурунда студенттер мекеменин тарыхы, анын түзүмү жана негизги функциялары менен таанышты. Аларга Кыргызстандагы конституциялык көзөмөлдүн эволюциясы тууралуу баяндаган архивдик материалдар, ошондой эле сот ишинде колдонулган заманбап технологиялар көрсөтүлдү. Конституциялык сот Кыргыз Республикасынын Конституция күнүнө карата студенттер үчүн эшиктерди ачуу жана алардын кесиптик өнүгүүсүнө көмөк көрсөтүү менен билим берүү демилгелерин ишке ашырууну улантат.

Бүгүн, 2025-жылдын 13-мартында Конституциялык сотто “Кыргыз тилин санариптик окутуу” инновациялык санариптик платформасынын бет ачары болуп өттү. “Кыргызтест” мамлекеттик мекемесинин директору Батма Топоева-Ставинская тарабынан иштелип чыккан бул платформа кыргыз тилин заманбап технологиялардын жардамы менен өркүндөтүү үчүн жаңы мүмкүнчүлүктөрдү ачат. Платформа тилди өздөштүрүүнүн үч багытын камтыйт: лексиканы үйрөнүү, коммуникативдик компетенттүүлүктү өнүктүрүү жана функционалдык грамматика. Платформанын негизги өзгөчөлүктөрүнүн бири кыргыз сөздөрүн төрт тилге: орус, англис, түрк жана кытай тилдерине которуу мүмкүнчүлүгү болуп саналат. Негизги артыкчылыгы – өз алдынча окуу мүмкүнчүлүгү: QR-кодду сканерлеп, катталып, ыңгайлуу убакта сабактарды баштоо жетиштүү. Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун төрагасы Эмиль Осконбаев кыргыз тилин өнүктүрүү жана кеңири колдонуу – бул жөн гана мыйзамдардын талабы эмес, улуттук өз алдынчалыкты сактоонун маанилүү фактору, улуттук биримдиктин жана жарандык бирдейликти бекемдөөнүн негизи экендигин баса белгиледи. Ал белгилегендей, мамлекеттик тилди билүү укуктук ченемдерди тереңирээк түшүнүүгө өбөлгө түзөт, жарандарга көрсөтүлүүчү кызматтардын сапатын жогорулатат жана мамлекеттик кызматчылардын ишинде негизги ролду ойнойт. Кыргыз Республикасында 2021-2025-жылдары мамлекеттик тилди өнүктүрүүнүн жана тил саясатын өркүндөтүүнүн программасын ишке ашыруунун алкагында кыргыз тилин ар тараптан колдоо боюнча активдүү чаралар көрүлүүдө. Конституциялык сот негизги мамлекеттик органдардын бири катары кызматкерлердин кыргыз тилин билүү деңгээлин жогорулатууга багытталган демилгелерди киргизүүдө. Бул мамлекеттик кызматчылардын кесиптик өсүшүнө гана эмес, жарандарга көрсөтүлүп жаткан кызматтардын сапатын жогорулатууну да шарттайт. Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту Батма Топоева-Ставинскаяга заманбап билим берүү платформасын түзүүгө жана кыргыз тилин өнүктүрүүгө кошкон салымы үчүн ыраазычылык билдирет. Билим берүү процессине са...

Бүгүн, 2025-жылдын 12-мартында, Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун төрагасы менен Акыйкатчынын (Омбудсмендин) жумушчу жолугушуусу болуп өттү. Диалог жарандардын укуктары менен эркиндиктерин коргоодо жана Конституциянын үстөмдүгүн камсыз кылууда маанилүү роль ойногон эки негизги институттун ортосундагы өз ара аракеттенүүнү бекемдөөгө багытталган. Талкуунун жүрүшүндө Конституциялык соттун чечимдерин ишке ашыруудагы проблемаларды Акыйкатчынын атайын баяндамаларында чагылдыруу жана алар тарабынан чара көрүү актыларын колдонуу мүмкүндүгү менен алардын аткарылышынын деңгээлин жогорулатуу маселелерине көңүл бурулду. Укуктук агартуу чөйрөсүндө биргелешкен демилгелерди макулдашуу маанилүү кадам болду. Конституциялык сот Акыйкатчынын аппаратынын кызматкерлеринин потенциалын конституционализм мектептеринин алкагында окутуу мүмкүнчүлүгүн берүү менен жогорулатууга көмөк көрсөтүүгө даяр экендигин билдирди. Маалыматтык ишмердүүлүктү кеңейтүү зарылдыгына өзгөчө басым жасалды, мында тараптар жарандардын укуктарын жана эркиндиктерин коргогон институттар жөнүндө алардын көбүрөөк кабардар болушу үчүн Конституциялык соттун жана Акыйкатчы институтунун ролун, статусун жана ишмердүүлүгүн түшүндүргөн жеткиликтүү жана түшүнүктүү материалдарды даярдоо жөнүндө макулдашты. Бул диалог ар бир жаран үчүн укуктук кепилдиктерди күчөтүү жолундагы маанилүү кадам болду. Конституциялык сот жана Акыйкатчы институту укуктук мамлекетти чыңдоо жана жарандардын укуктары менен эркиндиктерин натыйжалуу камсыз кылуу үчүн биргелешип ишти жактай тургандыгын тастыкташты.

2025-жылдын 5-мартында Конституциялык сотто Кыргыз Республикасынын сот тутумунун кызматкерлеринин күнүнө арналган салтанаттуу иш-чара болуп өттү. Конституциялык соттун төрагасы Эмиль Осконбаев судьяларды жана аппараттын кызматкерлерин кесиптик майрам менен куттуктап, алардын сот адилеттигин жана Конституциянын үстөмдүгүн камсыздоого кошкон салымын белгиледи. Ал өз сөзүндө жарандардын укуктарын жана эркиндиктерин коргоодо, ошондой эле укуктук тартипти жана мамлекеттин демократиялык негиздерин бекемдөөдө сот тутумунун ишинин маанилүүлүгүн баса белгиледи. Мындан тышкары, Кыргызстандын сот тутумунун 100 жылдыгына жана Сот тутумунун кызматкерлеринин күнүнүн келип чыгуу тарыхына арналган видеороликтер көрсөтүлдү. Ушул эле күнү Кыргыз Республикасынын судьяларынын съезди өтүп, анда Конституциялык соттун аппаратынын жетекчисинин орун басары Ж.К. Аширматова жана улук консультанты Ч. М. Шергазиев ак ниет эмгеги жана кесибине берилгендиги үчүн Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун Алкыш каттарына татыктуу болушту. Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту сот тутумунун бардык кызматкерлерине алардын жоопкерчилиги, кесипкөйлүгү жана сот адилеттиги ишине берилгендиги үчүн ыраазычылык билдирет жана мындан аркы ийгиликтерди, бекем ден соолук жана бакубатчылык каалайт.

Урматтуу Кыргыз Республикасынын сот тутумунун кызматкерлери! Сиздердин эмгек – мамлекетибиздеги адилеттүүлүктүн, мыйзамдуулуктун жана укуктук тартиптин негизи. Ар бир адамдын укугун жогору коюу менен жоопкерчиликтүү, принципиалдуу мамилеңиздер жарандардын ишеничин бекемдейт, алардын укуктары менен эркиндиктери ишенимдүү корголот, демократиялык баалуулуктар бекитилет. Бүгүнкү кесиптик майрам күнү Сиздердин татаал, бирок абдан маанилүү ишиңиздер үчүн терең ыраазычылык билдирем. Сиздердин ишиңиздер сый-урматка татып, даанышмандык туура чечимдерди кабыл алууга өбөлгө болсун, ал эми адилеттүүлүккө умтулуу өлкөбүздүн гүлдөп-өнүгүшү үчүн бекем таяныч болуп кызмат кылсын! Урматтоо менен, Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун төрагасы Эмил Осконбаев

Конституциялык сотко кантип кайрылса болот? Конституциялык сот өндүрүшүнүн өзгөчөлүгү эмнеде? Мыйзамдардын конституциялуулугу кантип бааланат? Ушул жана башка маанилүү суроолорго 2025-жылдын 28-февралында Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунда өткөн “Конституционализм мектебинин” катышуучулары жоопторду алышты. Иш-чара жарандардын укуктарын коргоо менен алектенген юристтерди жана адвокаттарды чогултту. Иш-чараны ачып жатып, Конституциялык соттун төрагасы Эмиль Жолдошевич Осконбаев Конституциялык соттун мамлекеттик бийлик системасындагы маанилүүлүгүн баса белгиледи. Ал белгилегендей, соттун негизги миссиясы – Конституциянын үстөмдүгүн камсыз кылуу жана жарандардын укуктарын коргоо. Теманы улантып, судья Чинара Аскарбековна Айдарбекова конституциялык сот өндүрүшү эмне экендигин, Конституциялык сотко кайрылуунун тартиби кандай экендигин жана ал сот өндүрүшүнүн башка түрлөрүнөн эмнеси менен айырмаланарын кеңири айтып берди. Ал мектептин катышуучуларына Конституциялык соттун актыларынын юридикалык күчүнүн маанилүүлүгүн түшүндүрүп берди. Конституциянын сакталышын көзөмөлдөө механизмдери тууралуу судья Мээргүл Рыскулбековна Бобукеева айтып берди. Ал пропорционалдуулук, акылга сыярлык чектөө сыяктуу негизги принциптерди жана конституциялык контролдоодо колдонулган башка ыкмаларга кеңири токтолду. Катышуучулар ошондой эле реалдуу мисалдарды талдай алышты жана Конституциялык сотко кайрылууларды даярдоо көндүмдөрүнө ээ болушту. Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту укуктук сабаттуулукту жогорулатуу жана коомдогу конституциялык маданиятты чыңдоо боюнча иштерди улантууда.

Бүгүн, 2025-жылдын 18-февралында Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун төрагасы Э. Ж. Осконбаев менен юстиция министри А. Б. Баетовдун жумушчу жолугушуусу эки ведомствонун өкүлдөрүнүн катышуусунда болуп өттү. Жолугушуунун негизги максаты Конституциялык соттун чечимдерин ишке ашыруунун алкагында ведомстволор аралык өз ара аракеттенүүнүн негизги аспектилерин талкуулоо, мыйзамдарды өркүндөтүү жана коомдо конституциялык баалуулуктарды илгерилетүү болду. Жыйындын жүрүшүндө тараптар Конституциялык сотто Юстиция министрлигинин туруктуу өкүлүн дайындоо, Конституциялык соттун чечимдерин аткаруу максатында иштелип чыгылуучу, кийин Жогорку Кеңешке киргизилүүчү мыйзам долбоорлорунун сапатын жогорулатуу үчүн өз ара аракеттенүү маселелерин карашты. Министрликтин кызматкерлеринин конституциялык сот өндүрүшү жөнүндө маалымдуулугун жогорулатуу, анын ичинде окутуу иш-чараларын өткөрүү жана укуктук маалымат менен алмашуу боюнча биргелешкен иштин зарылдыгына өзгөчө көңүл бурулду. Конституциялык соттун төрагасы конституциялык контролдоо органы менен Юстиция министрлигинин ортосундагы натыйжалуу кызматташуу Конституциянын үстөмдүгүн камсыз кылуунун жана өлкөнүн укуктук тутумунун туруктуу өнүгүшүнүн маанилүү шарты болуп саналаарын баса белгиледи. Юстиция министри өз кезегинде Министрликтин Конституциялык сот менен активдүү өз ара аракеттенүүгө даярдыгын белгилеп, сапаттуу укук колдонуу тажрыйбасын камсыз кылуу үчүн күч-аракеттерди бириктирүүнүн маанилүүлүгүн баса белгиледи. Жолугушуунун жыйынтыгында тараптар Кыргыз Республикасынын укуктук тутумун чыңдоого багытталган, талкууланган демилгелерди ишке ашыруу боюнча биргелешкен ишти улантууга даяр экендиктерин билдиришти.

Кыргыз Республикасынын Президентинин 2024-жылдын 5-июнундагы № 137  “2025-2030-жылдарга Кыргыз Республикасында коррупцияга каршы аракеттенүү боюнча мамлекеттик стратегия жөнүндө” Жарлыгын аткаруу максатында  ар бир мамлекеттик орган коррупцияга каршы аракеттенүү боюнча иш-чаралардын өздүк планын иштеп чыгууга жана ишке киргизүүгө милдеттүү.  Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту 2025-2027-жылдарга тиешелүү планды бекитти жана аны ишке ашырууга киришти. Бул пландын алкагында 2025-жылдын 6-февралында Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунда судьялар жана аппарат кызматкерлери үчүн жаңыланган коррупцияга каршы мыйзамдардын бет ачары болуп өттү. Иш-чаранын жүрүшүндө коррупцияга каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү ченемдик укуктук актыларга киргизилген негизги өзгөртүүлөр кеңири түшүндүрүлдү, ошондой эле коррупциялык укук бузуулардын алдын алуу боюнча чаралар жана аларды жасагандыгы үчүн жоопкерчиликке тартуу тартиби каралды. Аппарат жетекчиси Каныбек Масалбеков коррупцияга каршы күрөшүү мамлекеттик саясаттын артыкчылыктуу милдети экендигин өзгөчө белгиледи. Бет ачардын жүрүшүндө өлкө жетекчилиги тарабынан 2025-2026- жылдары коррупцияны абсолюттук жоюу максаты коюлгандыгы баса белгиленди. Буга байланыштуу мамлекеттик органдардын ишинде мыйзамдуулуктун жана ачык-айкындуулуктун маданиятын калыптандырууга багытталган алдын алуу чараларына өзгөчө көңүл бурулууда. Аппарат кызматкерлерине коррупциялык схемаларга катышууга катуу тыюу салынганын жана коррупциялык укук бузуулар үчүн жоопкерчиликтин сөзсүз болоору эскертилди. Ошондой эле кызматкерлердин укуктук маалымдарлыгын жогорулатуу, мыйзамдардын сакталышына катуу көзөмөлдү камсыз кылуу жана укук үстөмдүгүнүн принциптерин бекемдөөгө көмөктөшүү менен коррупцияга каршы демилгелерди активдүү ишке ашырууну улантуу зарылдыгы жөнүндө баса белгиленди.

2025-жылдын 22-январында Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунда жергиликтүү соттордун биринчи жолу дайындалган судьялары үчүн үч күндүк билим берүү программасы ийгиликтүү аяктады. Стажировка катышуучуларга конституциялык укук жаатындагы өз билимдерин тереңдетүүгө, Конституциялык соттун ролун жана ишинин өзгөчөлүгүн кененирээк түшүнүүгө мүмкүндүк берди. 20 сааттык интенсивдүү окуу ишине эсептелинген программанын алкагында судьялар төмөнкүлөрдү окушту: • мамлекеттик органдар системасында Конституциялык соттун ролу; • Конституциялык сот өндүрүшүнүн этаптары жана укуктук негиздери; • ченемдик укуктук актылардын конституциялуулугунун презумпциясы принциби; • Конституциялык сотто судьялардын кайрылуусун жана суроо-талаптарын кароонун өзгөчөлүктөрү; • ченемдик укуктук актылардын конституциялуулугун баалоого карата практикалык мамиле; • мыйзамдардын ар кандай багыттары боюнча Конституциялык соттун негизги чечимдерин талдоо. Катышуучулар Конституциялык соттун негизги функциялары менен таанышып, анын реалдуу иш тажрыйбасынан алынган мисалдарды окуп-изилдешти. Стажировканын алкагында Конституциялык соттун имаратына экскурсия уюштурулду. Катышуучулар иш процесстерин көрүп, сот залынын түзүлүшү, мекеменин китепке бай китепкана фонду менен таанышты. Программа Конституциялык соттун судьялары менен жолугушуу менен аяктады. Бул ачык диалог пикир алмашуу жана судьялар өз ишинде туш болгон кесиптик маселелерди талкуулоо үчүн маанилүү аянтча болуп калды. Иш-чара судьялардын кесиптик компетенцияларын бекемдөөгө, алардын конституциялык укуктун негиздерин терең түшүнүүсүнө жана сот адилеттигинин стандарттарын жогорулатууга багытталган. Бул демилге Кыргызстандын сот системасын өнүктүрүү жолундагы маанилүү кадам.

Урматтуу мекендештер! Келе жаткан Жаңы 2025-жылыңыздар менен чын жүрөктөн куттуктайм!

Бул жыл оңой болбосо да, биримдигибиз, кайраттуулугубуз жана жаркын келечекке болгон ишенимибиз менен бардык кыйынчылыктарды биргеликте жеңип, өлкөбүздү бекемдеп келдик. Жаңы жыл – үмүттүн жана мүмкүнчүлүктөрдүн убагы, пландарды түзүп, аларды ишке ашырууга умтулган мезгил. 2025-жыл ар бир үйгө тынчтык, ынтымак жана бакубатчылык алып келсин! Ар бирибиздин жүрөгүбүздө жаратмандыкка шыктануу болсун, ал эми биздин жалпы эмгек – Кыргызстанга туруктуулук жана гүлдөп-өнүгүү алып келсин! Сиздерге чың ден соолук, бакыт жана үй-бүлөңүздөрдө бейпилдик каалайм. Биздин ыйык каада-салт, даанышмандык жана элибиздин биримдиги жаңы жетишкендиктердин жана өлкөбүздүн жаркын келечегинин негизи болсун! Терең урматтоо жана эң жылуу каалоолорум менен,

Эмиль Осконбаев, Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун төрагасы

2024-жылдын 27-декабрында Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинде сот системасын өнүктүрүүгө жана конституциялык түзүлүштү бекемдөөгө кошкон салымы үчүн Конституциялык соттун судьяларын сыйлоо аземи болуп өттү. Иш-чаранын жүрүшүндө төмөнкү судьялар ардактуу грамоталар жана ведомстволук сыйлыктар менен сыйланды: • К.А. Дуйшеев, Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун Төрагасынын орун басары, соттук чөйрөдөгү көп жылдык жана үзүрлүү иши, ошондой эле укуктук мамлекетти жана конституциялык тартипти бекемдөөгө кошкон салымы үчүн Ардак грамота менен сыйланды. • М.Р. Бобукеева, Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы, мыйзамдуулукту бекемдөөгө, жарандардын укуктары менен эркиндиктерин коргоого кошкон салымы, ошондой эле соттук практиканын өркүндөтүүгө жигердүү катышкандыгы үчүн Ардак грамота менен сыйланды. • Л.Ч. Жолдошева, Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы, сот системасын өнүктүрүүгө жана конституциялык түзүлүштүн туруктуулугун камсыз кылууда кошкон салымы үчүн Жогорку Кеңештин медалы менен сыйланды. Жогорку Кеңештеги салтанаттуу сыйлоо аземинде судьялардын эмгегин, кесипкөйлүгүн, мыйзамдын үстөмдүгүн бекемдөөдө жана конституциялык принциптерди сактоодо алардын ишинин маанилүүлүгү баса белгиленди.