Жаңылыктар

2025-жылдын 23-сентябрында Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунда Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик тил күнүнө арналган салтанаттуу иш-чара болуп өттү.   Иш-чара кыргыз тилин колдоого жана өнүктүрүүгө, ошондой эле улуттук иденттүүлүктү каада-салтты жана маданий баалуулуктарды сактоо аркылуу бекемдөөгө багытталган. Бул иш-чара Мамлекеттик тил күнүн белгилөөнүн жана Кыргыз Республикасынын Президентинин 2024-жылдын 18-декабрындагы № 369 Жарлыгы менен бекитилген “Улуттук дем — дүйнөлүк бийиктик” доктринасын ишке ашыруунун алкагында уюштурулду.   Расмий бөлүк Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик Гимнинин аткарылышы менен башталып, андан кийин Конституциялык соттун Төрагасынын орун басары Карыбек Дуйшеев куттуктоо сөз менен чыгып сүйлөдү. Ал өз сөзүндө, мамлекеттик тил –  өлкөнүн эгемендүүлүгүнүн жана маданий мурасынын негиз түзүүчү элементи  экендигин баса белгиледи.   “Кыргыз тили – улуттун жүрөгү” темасындагы мазмундуу баяндама менен Гүлмира Жунушова чыгып сүйлөп, кыргыз тилинин мамлекеттүүлүктү  бекемдөөдө жана укуктук коомду өнүктүрүүдө аткарган маанилүү ролуна токтолду.   Катышуучуларга “Кыргыз улуттук кийими – биздин сыймыгыбыз” аттуу интерактивдүү видеоролик көрсөтүлдү, анда жарандар жана кызматкерлер улуттук кийимдер, аларды кийүү маданияты,  орду жана маданий мурас катары анын муундан муунга өткөрүүдөгү мааниси тууралуу ой бөлүшүштү.   Программанын уландысы катары, чакырылган кыргыздын нарктуу баалуулуктарын элге жайылтуучу Т.Сыдыков атындагы Улуттук көркөм сүрөт академиясынын алдындагы көркөм сүрөт колледжинин мугалими Ч.Б.Сокеева кыргыз боз үйү жана улуттук кийимдери жөнүндө айтып берди, элечек кийүү боюнча мастер класс көрсөттү.   Иш-чаранын өзгөчө бөлүгү — чыгармачылык программа болуп, анда ар кайсы бөлүмдөрдүн кызматкерлери кыргыз тилине арналган поэтикалык чыгармаларды, видеороликтерди, улуттук бийлерди жана ырларды аткарышты.   Иш-чара жыйынтыктоо жана жетекчиликтин коруту...

Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун Аппараты шаардык ишембиликке катышты   Бишкек, 2025-жылдын 20-сентябры   Кыргыз Республикасынын Президентинин Улуттук тазалык күнүн өткөрүү боюнча Жарлыгына жана 2023–2025-жылдарга карата катуу тиричилик калдыктарын башкаруу боюнча натыйжалуу инфраструктураны түзүү боюнча иш-чаралар планынын алкагында, 2025-жылдын 20-сентябрында Бишкек шаарында өткөн жалпы шаардык ишембиликке Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун Аппаратынын кызматкерлери активдүү катышышты.   Иш-чаранын максаты — шаардын санитардык абалын жакшыртуу, айлана-чөйрөгө аяр мамиле кылуу маданиятын калыптандыруу жана жарандык жоопкерчиликти өнүктүрүү.   Конституциялык соттун Аппаратына бекитилген аймакты иретке келтирүү боюнча иштер аткарылып, таштандылар, кулаган жалбырактар тазаланып, көрктөндүрүү иштери жүргүзүлдү. Ишембилик биримдикте, демилге менен жана борбор калааны таза жана жайлуу кылууга болгон жалпы умтулуу менен өттү.   Бул иш-чара Конституциялык соттун кызматкерлеринин шаарды көрктөндүрүүгө жана Бишкектин экологиялык тазалыгын сактоого жеке салым кошууга болгон каалоосунун көрүнүшү болду.   «Таза шаар — биздин колубузда! Бишкекти бардык жашоочулар жана коноктор үчүн ыңгайлуу жана көркөм шаарга айландыруу — биздин жалпы максатыбыз»  

  2025-жылдын 25-28-августунда Корея Республикасынын Сеул шаарында Азия конституциялык сотторунун жана ага теңештирилген  институттарынын ассоциациясынын (AACC SRD) Изилдөөлөр жана өнүгүү боюнча катчылыгынын 5-эл аралык симпозиуму болуп өттү.   Бул эл аралык форумга Кыргызстандын атынан Конституциялык соттун судьялары Мукамбет Шадыканович Касымалиев жана Кырккелди Джумалиевич Кыдырбаев катышты.   Бул жылы өткөн  симпозиумдун негизги темасы “Жеке жашоо-турмушка  болгон укук” болду. Жумушчу сессиялардын жүрүшүндө  бул укуктун негизги түзүүчү элементтери, аларды мыйзамдуу чектөө чектери жана катышуучу өлкөлөрдөгү актуалдуу соттук практика  менен байланышкан маселелер талкууланды.   Конституциялык соттун судьясы Кырккелди Кыдырбаев “Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун укуктук позицияларында чагылдырылган, санариптештирүү шартында жеке турмуштун кол тийбестигинине конституциялык укукту ишке ашыруунун айрым концептуалдык ыкмалары жөнүндө”  деген темадагы доклад жасады. Докладда ал санариптик технологиялар доорунда жеке жашоо-турмуштун кол тийбестигине укукту камсыздоонун өзгөчө актуалдуулугун жана маанилүүлүгүн белгилеп, глобалдык санариптештирүүгө байланыштуу келип чыккан  чакырыктарга токтолду жана бул укукту коргоо боюнча Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту тарабынан иштелип чыккан ыкмалар  жөнүндө айтып берди.   Симпозиумдун программасы изилдөө сессияларын, пленардык жыйынды жана Ассоциацияга мүчө мамлекеттердин ортосунда өз ара түшүнүшүүнү жана кызматташууну бекемдөөгө багытталган маданий иш-чараны камтыды.   Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун AACC SRD алкагындагы иш-чараларга катышуусу эл аралык укуктук диалогду өнүктүрүүгө, тажрыйба алмашууга жана адам укуктарынын негизги эркиндиктерин камсыздоо жана коргоо боюнча жалпы мамилелерди калыптандырууга өбөлгө түзөт.    

  Бүгүн, 2025-жылдын 2-сентябрында, Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунда өлкөнүн Эгемендүүлүк күнүнө арналган, ведомстволук сыйлыктар менен сыйлоо  аземи болуп өттү.   Конституциялык сот адилеттигин өнүктүрүүгө, ак ниет кызмат өтөөгө жана Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту менен кызматташууга кошкон активдүү салымы үчүн мамлекеттик жана коомдук ишмерлер, сот тутумунун жана жарандык сектордун өкүлдөрү жогорку сыйлыктар менен сыйланышты.   Кыргыз Республикасынын  Конституциялык сотунун «Кызматташтык үчүн» медалы менен  төмөнкүлөр сыйланышты: • Мейил Адилбековна Бегилерова – Кыргыз Республикасынын Адвокатурасынын Адвокаттар кеңешинин төрагасы; • Мирбек Сатарбек уулу – Бишкек шаардык сотунун төрагасынын орун басары;   Кыргыз Республикасынын  Конституциялык сотунун “Ак ниет кызматы үчүн” медалына төмөнкүлөр татыктуу болду: • Карыбек Арстанбекович Дуйшеев – Конституциялык соттун Төрагасынын орун басары; • Каныбек Толубаевич Масалбеков – Конституциялык соттун аппаратынын жетекчиси; • Айзада Макеновна Бокоева – Конституциялык соттун аппаратынын каржы-чарба бөлүмүнүн башчысы.   Бир катар судьялар, мамлекеттик органдардын жана коомдук уюмдардын өкүлдөрү Конституциялык соттун Ардак грамотасына татыктуу болушту. Ошондой эле Конституциялык соттун ишмердүүлүгүнө активдүү көмөк жана колдоо көрсөткөндүгү үчүн Кыргыз Республикасынын Улуттук гвардиясынын аскер кызматчыларына жана жарандык сектордун өкүлдөрүнө  Алкыш баракчалар  тапшырылды.   Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун төрагасы Эмиль Жолдошевич Осконбаев салтанаттуу аземде сүйлөгөн сөзүндө, Эгемендүүлүк күнүнө карата өткөрүлгөн сыйлоо – Конституциянын үстөмдүгүн бекемдөөгө, жарандардын укуктары менен эркиндиктерин коргоого, ошондой эле көз карандысыз сот бийлигинин принциптерин бекемдөөгө салым кошкон адамдардын эмгегин терең баалоонун жана урматтоонун көрүнүшү, – деп белгиледи. Бул баалуулуктар Кыргызстанда демократиялык өнүгүүнүн жана мамлекеттик институттарга болгон ишенимди...

      2025-жылдын 4-августунда Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы Лунара Жолдошеванын Улуу Британиянын Лестер университетинин укук мектебинде Global South Network демилгесинин негиздөөчүсү, окутуучу, доктор Науман Реаят менен жумушчу жолугушуусу  өттү.   Лестер университетинин укук мектеби Улуу Британиядагы юридикалык билим берүүнүн алдыңкы борборлорунун бири болуп саналат. Ал  кылымдар бою калыптанган салттарды иннновациялар менен айкалыштырат, Teaching Excellence Framework (TEF 2023)  стандартынын  алтын лауреаты статусуна ээ жана күчтүү эл аралык багыты менен айырмаланат.   Эл аралык кызматташуунун алкагында доктор Науман Реаят 2025-жылдын 18-июнунда Чолпон-Ата шаарында өткөн, Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун 35 жылдыгына арналган «Жаңы демократиядагы өлкөлөрдөгү конституциялык сот адилеттигинин калыптанышы» аттуу темадагы эл аралык конференцияга катышкан.   Жолугушуунун жүрүшүндө тараптар конституциялык сот адилеттигинин өнүгүүсүнүн актуалдуу маселелерин, илимий жана академиялык кызматташуунун келечегин, ошондой эле Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту менен Лестер университетинин ортосундагы биргелешкен иштердин мүмкүн болгон  багыттарын талкуулашты.   Бул жолугушуу мурда түзүлгөн кесиптик байланыштарды чыңдоого өбөлгө түзүп, глобалдашуу шартында сот системаларынын алдында турган учурдун чакырыктары жөнүндө пикир алмашуу үчүн  аянтча болуп калды.                    

Урматтуу мекендештер! Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун жана өзүмдүн атымдан баарыңыздарды өлкөбүздүн эң улуу майрамы – Эгемендүүлүк күнү менен чын дилимден куттуктайм! 1991-жылдын 31-августу кыргыз элинин тарыхына өз тагдырын өзү аныктап, эркин жана көзкарандысыз мамлекет куруу укугун алган улуу күн катары алтын тамгалар менен жазылды. Эгемендүүлүк – бул биздин эң ыйык байлыгыбыз, улуттук сыймыгыбыз, эл биримдигинин жана адилеттүүлүккө умтулуубуздун символу. Эгемендүүлүктүн жылдарында Кыргызстан эркин жана демократиялуу мамлекет катары калыптануу жолун басып өттү. Биз Конституциянын жогорку орунда болушун бекемдедик, демократиялык институттарды өнүктүрдүк жана жарандардын укуктары менен эркиндиктерин эң жогорку баалуулук катары тааныдык. Бүгүнкү күндө өткөн жолубузга таянып, мамлекеттүүлүктү, адилеттүүлүктү жана ынтымакты чыңдоо аркылуу келечекке ишенимдүү көз чаптырабыз. Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту – өлкөнүн Баш мыйзамынын кепили катары, мындан ары да конституциялык мыйзамдуулукту, жарандардын укуктары менен эркиндиктерин коргоого жана укуктук мамлекетти чыңдоого бекем кызмат кылат. Кымбаттуу мекендештер! Ар бирибиздин жүрөгүбүздө мекенибизге болгон сыймык дайыма жашасын! Эгемендүү Кыргызстаныбыз гүлдөп-өссүн, ал эми ынтымакка, тынчтыкка жана адилеттүүлүккө болгон жалпы умтулуубуз өлкөбүздү жаңы ийгиликтерге жетелесин! Эгемендүүлүк күнүң менен, Кыргызстан! Майрамыңар кут болсун, урматтуу мекендештер!

 

Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун Төрагасы      Э. Осконбаев

2025-жылдын 21-августунда Бишкек шаарында «Аял — дүйнөнү жакшы жакка өзгөрткөн лидер» аттуу эл аралык форум болуп өттү. Иш-чара Кыргызстан менен Өзбекстандан келген айымдарды чогултуп, үй-бүлөнү чыңдоодогу, коомду өнүктүрүүдөгү жана тең мүмкүнчүлүктөрдү илгерилетүүдөгү аялдардын ролун талкуулоонун маанилүү аянтчасына айланды. Форумдун ишине Кыргыз Республикасынын Биринчи айымы Айгүл Жапарова, Өзбекстан Республикасынын Президентинин администрациясынын башчысы Саида Мирзиёева, көрүнүктүү мамлекеттик жана коомдук ишмерлер, ошондой эле ар кыл кесиптик тармактардын өкүлдөрү катышты. Форумдун катышуучулары аялдардын укуктарын жана мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүү маселелерин талкуулап, кесиптик жана жеке өсүү боюнча тажрыйбаларын бөлүшүп, максатка жетүү жолундагы умтулуунун жана эрктүүлүктүн үлгүлөрүн көрсөтүштү. Форумдун ардактуу катышуучуларынын катарында Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы Чинара Айдарбекова да болду. Анын катышуусу гендердик теңчилик жана аялдардын коомдук өнүгүүгө кошкон салымы тууралуу диалогдо сот бийлигинин өкүлчүлүгүнүн маанилүүлүгүн баса белгиледи. Бишкекте өткөн форум Кыргызстан менен Өзбекстандын ортосундагы эл аралык кызматташтыкты жана достукту чыңдоодо маанилүү окуя болду. Анын жыйынтыктары аялдардын активдүү ролу коомдун оң өзгөрүүлөрүнө жана прогрессине түрткү болорун дагы бир жолу тастыктады.

Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьялары Чинара Аскарбековна Айдарбекова жана Меергүл Рыскулбековна Бобукеева Азербайжан Республикасынын Конституциясынын 30 жылдыгын майрамдоого арналган жана Баку шаарында өткөн маанилүү эл аралык иш-чараларга катышты. Иш-сапардын алкагында Конституциялык соттун судьялары бир эле учурда эки ири укуктук форумга катышты: 🔹 «Конституциялык сот адилеттигин ишке ашыруу аркылуу Конституциянын үстөмдүгүн камсыздоонун учурдагы багыттары» темасындагы эл аралык конференция Бул конференция конституциялык соттордун өкүлдөрүн, алдыңкы адистерди жана окумуштууларды жарандардын укуктарын жана эркиндиктерин коргоо, демократиялык институттарды чыңдоо жана конституциялык сот адилеттигинин ролун жогорулатуу маселелерин талкуулоо үчүн бириктирди. Катышуучулар Конституциянын үстөмдүгүн жана сот бийлигинин көз карандысыздыгын камсыздоодогу практикалык ыкмалар менен бөлүштү. 🔹 Түрк дүйнөсүнүн конституциялык юрисдикцияларынын жыйыны (TÜRK-AY) Түрк тилдүү мамлекеттердин конституциялык сотторунун ортосундагы кызматташууну өнүктүрүүгө арналган атайын аянтча. Жыйындын жүрүшүндө Түркия Республикасынын Конституциялык сотунун төрагасы Кадир Озкая мырза Түркиянын төрагалыгы мезгилиндеги ишмердүүлүктүн жыйынтыгын чыгарып, түрк дүйнөсүнүн өлкөлөрүндө конституциялык көзөмөл системасын өркүндөтүү үчүн биргелешкен күч-аракеттердин маанилүүлүгүн белгиледи. TÜRK-AY жыйынынын катышуучуларынын көңүлү өзгөчө Конституциялык сот адилеттиги боюнча дүйнөлүк конференциясынын 6- Конгрессине даярдалган улуттук докладдарга бурулду. Өз иш тажрыйбалары менен төмөнкү өкүлдөр бөлүштү: • Азербайжан Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы Рауф Кулиев мырза; • Түркия Республикасынын Конституциялык сотунун аппаратынын жетекчисинин орун басары Йылма Чынар мырза; • Казакстан Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы Еркин Онгарбаев мырза; • Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы Чынара Айдарбекова айым; ...

2025-жылдын 9-10-июль күндөрү Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту “Адилет” укуктук клиникасы” коомдук фонду менен биргеликте юристтер үчүн Конституционализм мектебин өткөрүүдө. Иш-чаранын максаты — конституциялык көзөмөлдүн азыркы маселелерин терең изилдөө жана жаш адистердин конституциялык маселелер менен иштөөдө практикалык көндүмдөрүн калыптандыруу болуп саналат. Программанын алкагында катышуучулар Конституциялык соттун судьялары менен биргеликте Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун ишмердүүлүгүнүн негизги аспектилерин талкуулашат. Конституционализм мектебинин программасы төмөнкүлөрдү камтыйт: • мамлекеттик бийлик органдарынын системасында Конституциялык соттун орду жана ролу тууралуу презентациялар жана талкуулар; • конституциялык сот өндүрүшүнүн этаптары жана конституциялуулук презумпциясы принциби боюнча түшүндүрмөлөр; • пропорционалдуулук жана акылга сыярлык кармануу принциптерин колдонууга өзгөчө көңүл буруу менен ченемдик укуктук актылардын конституциялуулугун баалоо боюнча практикалык кейстер; • кылмыш-жаза жана кылмыш-жаза-процессуалдык мыйзамдар боюнча соттун укуктук позицияларын талкуулоо; • Конституциялык соттун чечимдерин аткаруунун, түшүндүрмө берүүнүн тартиби жана токтомдорунун юридикалык күчү менен таанышуу. Катышуучулар Конституциялык сотко кайрылуу үчүн негиз катары “аныксыздык” темасына жана мындай кайрылууларга коюлган талаптарга айрыкча көңүл бөлүшөт. Уюштуруучулар өздөрүнүн алдына агартуу максатын гана койбостон, ошондой эле катышуучуларды активдүү кесипкөй диалогго тартуу , конституциялык сот адилеттигинин жана укуктук мамлекеттин принциптерин комплекстүү түшүнүүнү калыптандырууга көмөктөшүү милдетин коюшту. Конституционализм мектеби аяктагандан кийин бардык катышуучуларга сертификаттар тапшырылат.

2025-жылдын 30-июнунда Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунда Юристтер күнүнө арналган соттун жамаатынын салтанаттуу жыйыны болуп өттү. Конституциялык соттун төрагасы Эмиль Осконбаев кызматкерлерди жана конокторду кесиптик майрамы менен куттуктап, конституциялык мыйзамдуулукту чыңдоодо жана укуктук мамлекетти өнүктүрүүдө юристтердин эмгегинин маанилүү экендигин баса белгиледи. Иш-чаранын жүрүшүндө конституциялык сот адилеттигин өнүктүрүүгө олуттуу салым кошкондугу жана коомдо конституциялык баалуулуктарды жайылтууга көмөктөшкөндүгү үчүн ведомстволук сыйлыктар тапшырылды. Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун Ардак грамотасы менен сыйлангандар: • Мырзалимов Р.М. — Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун төрагасынын кеңешчиси, «Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун Жарчысы» журналынын редакциялык кеңешинин мүчөсү; • Маралбаева А.Ш. — Б.Н. Ельцин атындагы Кыргыз-Россия Славян университетинин юридикалык факультетинин мамлекеттин жана укуктун теориясы жана тарыхы кафедрасынын доценти, «Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун Жарчысы» журналынын редакциялык кеңешинин мүчөсү; • Атабекова Н.К. — Кыргызстан эл аралык университетинин илим жана инновациялар боюнча проректору; • Сабырова К.Ж. — Жалал-Абад мамлекеттик университетинин экономика-юридикалык факультетинин жарандык укук жана адвокатура кафедрасынын профессору; • Мусабекова Ч.А. — Кыргыз Республикасынын Жогорку сотуна караштуу Сот адилеттигинин жогорку мектебинин доценти, окутуучу; • Турдумамбетова Г.Б. — Кыргыз Республикасынын Адвокатурасына караштуу Адвокаттарды окутуу борборунун мурдагы директору; • Гузель Камил кызы — Кыргыз Республикасынын Президентине караштуу Ж. Абдрахманов атындагы Мамлекеттик башкаруу академиясынын кафедра башчысы, Кыргыз Республикасынын Нотариалдык палатасына караштуу «Нотариат мектеби» окуу борборунун директору; • ошондой эле Мамыталы кызы Камила — Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун аппаратынын кызматкери. Салтанаттуу а...

2025-жылдын 27–29-июну, Чок-Тал айылы, Ысык-Көл облусу Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту өлкөнүн алдыңкы билим берүү уюмдары жана укуктук мекемелери менен биргеликте Кыргыз Республикасынын Юристтер күнүнө арналган Конституциялык окууларды өткөрдү. «Постсоветтик өлкөлөрдөгү социалдык укуктук мамлекеттин конституциялык концепциясы: теориянын жана практиканын көйгөйлөрү» атуу темадагы иш-чара – натыйжалуу чечимдерди издөө жана тажрыйба алмашуу максатында окумуштууларды, практик адистерди жана мамлекеттик органдардын өкүлдөрүн бириктирди. Иш-чаранын уюштуруучулары: • Кыргыз Республикасынын Эл аралык университети • Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту • «Кыргызстандын юристтери» ассоциациясы • IPCHAIN Ассоциациясынын Кыргыз Республикасындагы өкүлчүлүгү • Кыргызстандын социалдык иштер мектептеринин ассоциациясы • Кыргыз Республикасынын Президентине караштуу Мамлекеттик башкаруу академиясы • Ж. Баласагын атындагы КМУнун Юридикалык институту • Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасынын алдындагы Юридикалык академия Конституциялык окуулардын ачылышы Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун төрагасы Эмиль Осконбаевдин видеокайрылуусу менен коштолду. Өз кайрылуусунда ал социалдык укуктук мамлекетти калыптандыруу – бул жөн гана конституциялык декларация эмес, бийликтин бардык институттарынын ар күнкү милдети жана социалдык мамлекеттин маңызы — адамга кызмат кылууда: социалдык ажырымды жоюуда, калктын аярлуу катмарына жардам көрсөтүүдө, билим берүүгө, саламаттыкты сактоого жана адилет сотко жеткиликтүүлүктү камсыз кылууда турат, – деп баса белгиледи. Ал айрыкча юристтердин, окутуучулардын жана академиялык коомчулуктун ролуна токтолуп, алардын келечек муундун укуктук аң-сезимин жана Конституцияга болгон сый-урмат мамилесин калыптандырууда салымы зор экендигин белгиледи. Окуулардын программасы пленардык жыйынды жана үч тематикалык сессияны камтып, аларда социалдык мамлекеттин өнүгүшүнүн негизги аспектилери талкууланд...

2025-жылдын 24-25-июнунда Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлиги, Юстиция министрлигине караштуу Ченем жаратуу жана укуктун үстөмдүгү институту менен кызматташтыкта жана Европа Биримдиги тарабынан каржыланган «Адилеттүүлүккө мониторинг – Кыргызстанда адам укуктарын илгерилетүүдө жарандык коомду чыңдоо» долбоорунун колдоосунда мамлекеттик органдардын өкүлдөрү үчүн Конституционализм мектебин өткөрүүдө. Бул агартуу иш-чарасы, биринчи кезекте, мамлекеттик бийлик органдары менен Конституциялык соттун ортосундагы кесиптик терең диалогдун аянтчасы болуп кызмат кылат. Иш-чаранын максаты – укуктук маданиятты чыңдоо, институционалдык өз ара аракеттенүүнү өнүктүрүү жана конституциялык укукту иш жүзүндө колдонууну өркүндөтүү. Иш-чаранын ачылышында Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун Төрагасы Эмиль Осконбаев катышуучуларга кайрылып, Конституциялык соттун мамлекеттик бийлик органдарынын тутумундагы мааниси жана Конституциянын үстөмдүгү принцибин ишке ашыруудагы анын ролу тууралуу айтып берди. Конституционализм мектебинин программасы төмөнкү темаларды камтыды: • конституциялык сот өндүрүшүнүн өзгөчөлүктөрү жана укуктук негиздери; • ченемдик укуктук актылардын конституциялуулугунун презумпциясы, пропорционалдуулук жана акылга сыярлык чектөө принциптерин колдонуу; • мамлекеттик органдардын конституциялык сот өндүрүшүнө катышуусу, юридикалык корутундуларды даярдоо жана укуктук негиздерди түзүү; • Конституциялык соттун чечимдеринин юридикалык күчү, аткарылышы жана түшүндүрмөсү. Иш-чарада чыгып сүйлөгөн лекторлор: * Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун Төрагасы Эмиль Жолдошевич Осконбаев, * Конституциялык соттун судьясы Чынара Аскарбековна Айдарбекова, * Конституциялык соттун аппаратынын кызматкерлери — бөлүм башчы Ж.К. Аширматова жана башкы консультант Ч.М. Шергазиев, * Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасынын Башкы башкармалыгынын башчысы К.К. Байдылдаев. Сабактар теория менен практик...

2025-жылдын 24-июну Формат: онлайн, өткөрүлгөн жери: Таиланд Каролдугу. Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы Лунара Жолдошева Азия конституциялык сотторунун жана ага теңештирилген институттарынын ассоциациясынын (АКСА) Мүчөлөр кеңешинин онлайн-жыйынына катышты. Жыйындын алкагында Таиланд Королдугунун Конституциялык сотунун 2023–2025-жылдар аралыгындагыгы анын АКСАга төрагалык кылуу мезгилиндеги ишмердүүлүгүнө сереп жасалды. Ошондой эле, Ассоциациянын төрагалыгы Өзбекстан Республикасынын Конституциялык сотуна өткөрүлүп берилди. Мындан тышкары, жыйындын катышуучулары Ирактын Жогорку федералдык сотунун АКСАга мүчө болуу боюнча кайрылуусун карап чыгышты. Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту бул демилгени колдоп, Азия аймагындагы кесиптик кызматташтыктын кеңейишин кубаттады. АКСА – Азия өлкөлөрүнүн конституциялык сотторун жана ага теңештирилген институттарды бириктирген уюм, ал конституциялык сот адилеттигин жана адам укуктарын коргоо механизмдерин чыңдоо жана тажрыйба алмашуу үчүн эл аралык платформа кызматын аткарат.

Баку шаары, Азербайжан Республикасы 2025-жылдын июнь айы 2025-жылдын 18-19-июнь күндөрү Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы, Кыргыз Республикасынын Судьялар кеңешинин Тартип комиссиясынын төрагасынын орун басары Лунара Жолдошева Кыргызстандын делегациясынын курамында Азербайжан Республикасынын Сот-укуктук кеңешинин 20 жылдыгына арналган “Соттук башкаруу жаатындагы глобалдык чакырыктар» темасындагы эл аралык конференциянын ишине катышты. Конференция Түрк мамлекеттер уюмуна мүчө жана байкоочу мамлекеттердин Судьялар кеңештеринин төрагаларынын үчүнчү кеңешмесинин алкагында өттү. Иш-чаранын программасы соттук башкаруу жаатындагы глобалдык чакырыктар жана эл аралык заманбап чечимдерге арналган эки панелдик дискуссияны камтыды. Анда сот бийлигинин көз карандысыздыгын чыңдоо, сот тутумун санариптештирүү, адилет сот өндүрүшүнүн натыйжалуулугун жогорулатуу жана эл аралык кызматташууну кеңейтүү маселелери талкууланды. Конференциянын жыйынтыгында Түрк мамлекеттер уюмуна мүчө мамлекеттердин сот кеңештеринин тармагын түзүү жөнүндө устав кабыл алынды. Бул Устав мамлекеттер ортосунда укуктук тилектештикти чыңдоону, сот-укуктук системалардын жакындашуусун, биргелешкен долбоорлорду ишке ашыруу үчүн ишенимдүү платформаны түзүүнү, илимий-билим берүү программаларын уюштурууну, судьяларды кесиптик жана этикалык жактан даярдоону, ошондой эле биргелешкен укуктук изилдөөлөрдү жүргүзүүнү жана тажрыйба алмашууну көздөйт. Мындан тышкары, Түрк мамлекеттер уюмунун алкагында өнөктөштүк мамилелерди өнүктүрүүгө багытталган делегациялардын эки тараптуу жолугушуулары болуп өттү. Иш-сапардын жүрүшүндө Кыргызстандын делегациясы Кыргыз Республикасынын Азербайжан Республикасындагы Атайын жана Ыйгарым укуктуу элчиси Максат Мамытканов менен биргеликте көрүнүктүү кыргыз жазуучусу Чыңгыз Айтматовдун эстелигине гүлчамбар коюшту. Конференциянын катышуучулары ошондой эле азербайжан элинин жалпы улуттук лидери Гейдар Алиевдин жана академ...

2025-жылдын 18-июнунда Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун 35 жылдыгына байланыштуу уюштурулган «Жаңы демократиядагы өлкөлөрдө конституциялык сот адилеттигин калыптанышы» темасындагы эл аралык конференция өз ишин аяктады. Бул ири иш-чара конституциялык көзөмөл органдарынын, эл аралык уюмдардын, мамлекеттик органдардын жана илимий коомчулуктун өкүлдөрүнүн ортосунда ачык жана мазмундуу диалог жүргүзүү үчүн маанилүү аянтча болду. Эки күндүк жигердүү иштин жүрүшүндө катышуучулар өз ара пикир алмашып, тажрыйбалары менен бөлүштү, азыркы конституциялык сот адилеттигинин алдында турган бир катар актуалдуу маселелерди көтөрүштү. Демократиялык институттардын туруктуулугун камсыздоодо конституциялык соттордун ролун бекемдөө, жарандардын кайрылууларын кароо, сот процессин санариптештирүү жана эл аралык кызматташууну кеңейтүү менен байланышкан темалар өзгөчө кызыгуу жаратты. Азыркы чакырыктар, анын ичинде технологиялардын тездик менен өнүгүшү, жеке маалыматтарды коргоо зарылдыгы, санариптик укуктар жана жаңы тобокелдиктерге укуктук чара көрүү маселелери өзүнчө бөлүктө талкууланды. Дал ушул маселелерде Конституциянын духун жана маңызын сактоо менен ийкемдүү жана натыйжалуу укуктук механизмдерди табуу маанилүү экендиги белгиленди. Дискуссиялардын жыйынтыгы боюнча маанилүү келишимге – конституциялык көзөмөл органдарынын ортосунда, өзгөчө санариптик укуктар жана жарандардын жеке эркиндиги сыяктуу чөйрөлөрдө укуктук доктриналар жана ыкмалар боюнча үзгүлтүксүз тажрыйба алмашууну улантуу форматында – өз ара аракеттенүүнү бекемдөө келишимине жетишилди. Катышуучулар окутуучу иш-чараларды биргелешип өткөрүүгө, актуалдуу маселелер боюнча бирдиктүү позицияларды иштеп чыгууга жана ийгиликтүү тажрыйбалары менен бөлүшүүгө даяр экендиктерин билдиришти. Конференциянын алкагында конституциялык көзөмөл органдарынын Евразиялык ассоциациясынын мүчөлөрүнүн Комитетинин (ЕАОКК) жыйыны өтүп, мындан аркы кызматташуунун артыкчылыктуу багыттары аныкталды жана жаңы демилгелерди ...

2025-жылдын 17-июну. Бүгүн, 2025-жылдын 17-июнунда, Baytur Resort курорттук комплексинде «Жаңы демократиядагы өлкөлөрдө конституциялык сот адилеттигинин калыптанышы» темасындагы эл аралык конференциянын салтанаттуу ачылышы болуп өттү. Бул иш-чара Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун 35 жылдыгына арналган. Расмий ачылыш Кыргыз Республикасынын Президенти Садыр Нургожоевич Жапаровдун видео кайрылуусу менен башталды. Президент өз кайрылуусунда туруктуу демократиялык өнүгүүнү камсыздоодо көз карандысыз конституциялык сот адилеттигинин маанилүү ролун баса белгиледи. Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун төрагасы Эмиль Жолдошевич Осконбаев куттуктоо сөзү менен кайрылып, конференцияга катышкандыгы үчүн эл аралык өнөктөштөргө ыраазычылык билдирди жана азыркы чакырыктар шартында чечимдерди биргеликте издөөнүн маанилүүлүгүн баса белгиледи. Конференциянын ачылышында төмөнкү расмий өкүлдөр катышуучуларга кайрылуу жасашты: • Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун төрагасы М.А. Сатыев • Кыргыз Республикасынын Акыйкатчысынын орун басары Ж.С. Жоробаев • Казакстан Республикасынын Конституциялык сотунун төрагасы Э.А. Азимова • Өзбекстан Республикасынын Конституциялык сотунун төрагасы М.-У.Э. Абдусаломов • Евразия экономикалык бирлигинин сотунун төрагасы А.А. Дронов • Монголиянын Конституциялык сотунун төрагасы Б. Гунгаа • Хорватиянын Конституциялык сотунун төрагасы М. Шепарович • Филиппиндин Жогорку сотунун башкы судьясы А.Г. Гесмундо (видео кайрылуу) Ачылыш аземинен кийин пленардык сессиялар башталып, аларда Хорватиянын, Түштүк Кореянын, Румыниянын, Россия Федерациясынын жана башка өлкөлөрдүн конституциялык сотторунун өкүлдөрү доклад менен чыгып сүйлөштү. Талкууларда конституциялык көзөмөл институттарынын калыптанышы жана трансформациясы, адам укуктары менен эркиндиктеринин корголушу, ошондой эле соттук практикага заманбап технологияларды интеграциялоо маселелери көтөрүлдү. Ошондой эле Конституциялык контролдоо органдарынын...

Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту 2025-жылдын 14-июнунда судья Жумабаев Латип Пазыловичтин мезгилсиз дүйнөдөн кайтканын терең кайгыруу менен билдирет. Шум ажал кесипкөй инсанды, сүйүктүү атаны, кадырлуу адамды арабыздан алып кеткендиги кабыргабызды кайыштырды. Латип Пазылович Жумабаев 1956-жылдын 10-июнунда Ош облусунун Өзгөн районундагы Кароол айылында жарык дүйнөгө келген. 1985-жылы Кыргыз мамлекеттик университетинин юридикалык факультетин аяктагандан кийин, эмгек жолун стажёр болуудан баштаган, андан соң тергөөчү, кийин Жаңы-Жол, Ысык-Ата, Ак-Суу жана Аламүдүн райондорунун прокурору болуп эмгектенген. 2000–2017-жылдары Чүй облустук прокуратурасында жетекчилик кызматтарды аркалап, жооптуу милдеттерди аткарган. 2019–2020-жылдары Латип Пазылович Жумабаев Кыргыз Республикасынын Президентинин Конституциялык палатадагы туруктуу өкүлү болуп эмгектенген, ал эми 2020-жылдын 26-февралында Жогорку Кеңеш тарабынан Конституциялык соттун судьясы болуп шайланган. Иштеги жетишкендиктери, ак ниет эмгеги үчүн Конституциялык палатанын II даражадагы медалы менен, ошондой эле 2022-жылдын 13-сентябрында Кыргыз Республикасынын Президентинин энчилүү сааты менен сыйланган. Анын юстиция жаатындагы көп жылдык эмгеги мамлекет тарабынан жогору бааланып, ага «Кыргыз Республикасынын юстициясына эмгек сиңирген ишмер» ардактуу наамы ыйгарылган, ошондой эле жогорку квалификациялык класстагы судья ченинин ээси болгон. Латип Пазылович мыйзамга бекем берилгендиги, терең конституциялык ой жүгүртүүсү, даанышмандыгы жана адамгерчилиги менен айырмаланган инсан эле. Ал өзүнүн иш билгилиги, кесипкөйлүгү, жогорку адеп-ахлактык сапаттары менен ар дайым башкаларга үлгү болгон. Акыркы жылдары Латип Пазылович оор илдетке чалдыгып, бул жармашкан оору кесиптешибизди арабыздан алып кетти. Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту Латип Пазыловичтин үй-бүлөсүнө, жакындарына терең кайгыруу менен көңүл айтып, азасын тең бөлүшөт. Ла...

2025-жылдын 17-июнунда Кыргыз Республикасында «Жаңы демократиядагы өлкөлөрдө конституциялык сот адилеттигинин калыптанышы» деген темада эл аралык конференция өтөт, ал Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун түзүлгөнүнө 35 жылдыгына арналат. Конференциянын максаты – конституциялык көзөмөл органдарынын ортосундагы диалогду бекемдөө, тажрыйба алмашуу, ошондой эле глобалдык өзгөрүүлөр шартында демократиялык институттардын алдында турган актуалдуу чакырыктарды талкуулоо. Иш-чарага катышуу үчүн Кыргызстанга 20 чет мамлекеттин делегациясы жана уюмдардын өкүлдөрү келет: • Африка өлкөлөрүнүн Конституциялык юрисдикцияларынын конференциясы (CCJA) • Азербайжан Республикасынын Конституциялык соту • Австрия Республикасынын Конституциялык соту • Грузиянын Конституциялык соту • Казакстан Республикасынын Конституциялык соту • Таиланд Королдугунун Конституциялык соту • Монголиянын Конституциялык соту • Беларусь Республикасынын Конституциялык соту • Корея Республикасынын Конституциялык соту • Молдова Республикасынын Конституциялык соту • Румыниянын Конституциялык соту • Россия Федерациясынын Конституциялык соту • Түркиянын Конституциялык соту • Өзбекстан Республикасынын Конституциялык соту • Египеттин Жогорку Конституциялык соту • Филиппиндин Жогорку соту • Египеттин Жогорку Конституциялык соту • Филиппиндин Жогорку соту • Хорватиянын Конституциялык соту • Евразия экономикалык бирлигинин соту • Global South Network негиздөөчүсү, Улуу Британиядагы Лестер университетинин юридикалык факультетинин окутуучусу • Дүйнөнүн Жогорку сотторунун башчыларынын эл аралык конференцияларынын долбоорунун жетекчиси (Индия) Конференцияга Кыргыз Республикасынын мамлекеттик бийлик органдарынын, илимий жана эксперттик коомчулуктун, ошондой эле эл аралык уюмдардын өкүлдөрү катышат. Иш-чаранын программасында пленардык сессиялар, тематикалык панелдик талкуулар жана Конституциялык контролдоо органдарынын Евразиялык ассоциациясынын мүчөлөрүнүн Комитетинин жыйыны каралг...

2025-жылдын 10-июнунда Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотуна расмий визит менен Эл аралык адвокаттар бирлигинин жана Россия Федерациясынын Адвокаттар федерациясынын делегациясы келди. Алар Кыргызстанга мындан мурдараак, Бишкек шаарында 9-июнда өткөн илимий-практикалык конференциянын алкагында келген. Визиттин жүрүшүндө делегация Конституциялык соттун ишмердүүлүгү, анын ыйгарым укуктары, түзүмү жана ишинин негизги багыттары менен таанышты. Соттун өкүлдөрү ишти кароо тартиби, конституциялык даттануу институтунун өзгөчөлүктөрү, ошондой эле адамдын укуктары менен эркиндиктерин коргоо жаатында эл аралык стандарттарды колдонуу тажрыйбасы тууралуу айтып беришти. Коноктор үчүн Конституциялык соттун имараты боюнча экскурсия уюштурулуп, катышуучулар жыйындар залы, китепкана, архив жана Кыргызстандагы конституциялык көзөмөлдүн өнүгүү тарыхына арналган экспозиция менен таанышты. Жолугушуу учурунда адвокаттар конституциялык сот адилеттиги маселелерине кызыгып, бир катар кесиптик суроолорду беришти жана аларга толук жана мазмундуу жоопторду алышты. Өз кезегинде Эл аралык адвокаттар бирлигинин өкүлдөрү жылуу кабыл алуу, ачык диалог жана Кыргыз Республикасынын конституциялык көзөмөл системасы жөнүндө маалымат алуу мүмкүнчүлүгү үчүн ыраазычылык билдиришти. Бул визит Кыргыз Республикасы менен Россия Федерациясынын юридикалык коомчулугунун ортосунда тажрыйба алмашуу жана кесиптик байланыштарды чыңдоо үчүн маанилүү аянтча болду.