Жаңылыктар

2024-жылдын 18-декабрында Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунда өлкөнүн жогорку окуу жайларынын юридикалык факультеттеринин студенттери үчүн ачык эшик күнү өткөрүлдү. Иш-чарага Кыргызстандын эл аралык университетинин (КЭУ) студенттери катышты. Бул иш-чара Конституциялык соттун жогорку окуу жайлар менен кызматташуусу боюнча иш-чаралар планынын бир бөлүгү болуп саналат жана келечектеги юристтерди даярдоого, алардын теориялык билимдерин практикалык деңгээлде бекемдөөгө багытталган. Иш-чара жаштардын укуктук маданиятын жогорулатуу жана келечектеги адистерди өлкөнүн конституциялык контролдоо боюнча жогорку органынын ишмердүүлүгү менен тааныштыруу максатында уюштурулду. Студенттер Конституциялык соттун китепканасына барышып, анын жооптуу адиси китепканада сакталган уникалдуу басылмалар жана укуктук материалдар менен тааныштырды. Бул ресурстар сот ишин камсыз кылуу үчүн маанилүү негиз болуп эсептелет. Экскурсиянын кийинки этабы “Белектер бурчун” көрүү менен улантылып, анда Конституциялык соттун эл аралык кызматташтыгынын алкагында чет элдик конституциялык соттордон алынган эскерүү белектери көрсөтүлдү. Конференц-залда бөлүмдөрдүн жетекчилери бөлүмдөрүнүн негизги багыттары тууралуу кеңири маалымат беришип, соттун уюштуруучулук иштеринин маанилүүлүгүн белгилеп өтүштү. Студенттердин өзгөчө кызыгуусун Соттук отурумдар залы жаратты. Бул жерде Конституциялык соттун судьясы Ч.А. Айдарбекова Конституциялык соттун жарандарынын укуктары менен эркиндиктерин коргоодогу ролу, мамлекеттик бийлик системасындагы орду жана Конституциянын үстөмдүгүн камсыз кылуудагы мааниси тууралуу айтып берди. Студенттер активдүү түрдө суроолорду берип, толук кандуу жоопторду алышты. Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту өлкөнүн билим берүү мекемелери менен байланыштарды бекемдөөгө жана келечектеги юристтердин кесиптик өсүүсү үчүн шарттарды түзүүгө берилгендигин дагы бир жолу ырастайт. Мындай иш-чаралар узак мөөнөттүү кызматташуу планынын алкагында кийинки жылда да улантыл...

Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьялары жана аппараты Кыргыз Республикасынын эмгек сиңирген юристи, юридика илимдеринин доктору, Конституциялык соттун мурдагы төрагасы Асанбек Шаршеналиевдин дүйнөдөн кайткандыгы тууралуу кабарды терең кайгыруу менен кабыл алды. Асанбек Шаршеналиев өз өмүрүн мыйзамга жана акыйкаттыкка кызмат кылууга арнап, мамлекетибиздин укуктук системасын чыңдоодо жана конституциялык баалуулуктарын коргоодо эмгеги зор. Анын жогорку кесипкөйлүккө негизделген эмгек ишмердүүлүгү аны менен иштегендердин эсинде түбөлүккө сакталат. Асанбек Шаршеналиевдин укуктук илимди өнүктүрүүгө жана юристтердин жаңы муунун тарбиялоого кошкон салымы биздин өлкө үчүн баалуу мурас болуп саналат. Асанбек Шаршеналиевдин үй-бүлөсүнө, туугандарына жана жакындарына терең кайгыруу менен көңүл айтабыз, анын жаркын элеси жана жасаган иштери аны тааныгандардын жана баалагандардын жүрөгүндө сакталып кала берет. Урматтоо менен, Конституциялык соттун судьялары жана аппараты

2024-жылдын 6-декабрында Чүй облусундагы "Гранд отель Бурана" конференц-залында " Аял-Судьяларынын Кыргыз Ассоциациясы" (АСКА) коомдук бирикмесинин X Жылдык Конференциясы ийгиликтүү башталды. Кыргыз Республикасынын бардык аймактарынан келген сот адилеттигинин лидерлери гендердик зомбулук, юридикалык жардам көрсөтүүдөгү кемчиликтер жана институционалдык реформалар боюнча актуалдуу маселелерди талкуулоо үчүн чогулушту. "Укук булагы" долбоорунун колдоосу менен АСКА тарабынан уюштурулган иш-чара "Юридикалык адилеттүүлүктү бекемдөө: акысыз юридикалык жардамга жетүү, сот системасындагы аялдарды колдоо жана гендердик зомбулуктун алдын алуу" темасына арналган. Конституциялык соттун өкүлдөрүнүн катышуусу Конференцияда Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун төраганын орун басары Карыбек Арстанбекович Дүйшеев саламдашуу сөзүн сүйлөдү. Ал сот адилеттигине бирдей жетүүнү камсыздоонун маанилүүлүгүн белгиледи: "Конституциялык сот, мыйзамдын үстөмдүгүн жана жарандардын конституциялык укуктарын коргоочу орган катары, баса белгилейт: сот адилеттигине бирдей жетүү - бул учурдагы талап гана эмес, демократиялык мамлекеттин фундаменталдык принциби. Сот системасындагы аялдарды колдоого өзгөчө көңүл буруу зарыл. Алардын катышуусу сотторго болгон ишенимди күчөтүү менен адам укуктары, гендердик теңдик жана социалдык адилеттүүлүк маселелерин кароодо ар тараптуу мамилеге өбөлгө түзөт. Гендердик зомбулуктун алдын алуу да өтө маанилүү, анткени бул юридикалык гана эмес, моралдык көйгөй, ал мамлекеттин, жарандык коомдун жана эл аралык коомчулуктун биргелешкен аракеттерин талап кылат. Жабырлануучуларды коргоо үчүн натыйжалуу механизмдерди түзүү, юридикалык жана маданий тоскоолдуктарды жоюу, ошондой эле калктын юридикалык сабаттуулугун жогорулатуу - бул биздин биргелешкен көңүл буруу жана аракеттерди талап кылган милдеттер". Конституциялык соттун судьясы жана КАЖС мүчөсү Чинара Аскарбековна Айдарбекова өз сөзүндө конференциянын гендердик зомбулуктун алдын алууга арналган 16 күндүк активд...

2024-жылдын 5-декабрында Бишкекте болочок юристтерди даярдаган ЖОЖдордун окутуучулары үчүн Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту тарабынан уюштурулган “Конституционализм мектеби” болуп өттү. Иш-чаранын жүрүшүндө катышуучулар “Коомду туруктуу өнүктүрүү үчүн конституционализмдин мааниси”, “Мамлекеттик бийлик органдарынын тутумундагы конституциялык соттун орду жана ролу” аттуу темаларды талкуулашты, алар Конституциялык соттун төрагасы Э.Ж. Осконбаев тарабынан кеңири чагылдырылды. Ошондой эле ааламдашуу шарттарында укуктун өнүгүү тенденциялары, конституциялык юстицияны жүзөгө ашыруунун өзгөчөлүктөрү, конституциялык маданиятты жогорулатуунун маанилүүлүгү жана мында билим берүү мекемелеринин ролу козголду. Бул тууралуу Конституциялык соттун судьясы Ч.А. Айдарбекова сөз сүйлөдү. Конституциялык контролдоо органдары тарабынан колдонулуучу, ченемдик укуктук актылардын конституциялуулугун баалоого карата мамилелер, Конституциялык соттун чечимдеринин күчү жана аларды аткаруунун тартиби жөнүндө маселелер блогун Конституциялык соттун судьясы М.Р. Бобукеева айтып берди. Бул Мектеп Конституциялык сот тарабынан 2024-жылдын ноябрында бекитилген Конституциялык сот менен билим берүү уюмдарынын өз ара аракеттенүү планын аткаруу максатында өткөрүлдү. Мындай мектептерди өткөрүүнүн максаты укуктук системаны өнүктүрүүнүн актуалдуу тенденцияларынын жана конституциялык принциптерди заманбап түшүнүүнүн негизинде юристтерди даярдоо үчүн укук боюнча окутуучулардын потенциалын жогорулатуу болуп саналат. Конституциялык соттун конституционализм мектептери салттуу түрдө юристтердин, адистердин ар кандай топтору үчүн өткөрүлөт жана конституционализм жөнүндө маалымдарлыкты жогорулатуу жана конституциялык баалуулуктарды жайылтуу үчүн таанылган платформа болуп калды. Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту “Адилет “Укуктук клиникасы” коомдук фондуна бул иш-чараны өткөрүүгө техникалык жардам көрсөткөндүгү үчүн ыраазычылык билдирет.

Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун аппаратынын кызматкерлери Сеул шаарында (Корея Республикасы) 2024-жылдын 13-ноябрынан 22-ноябрына чейин өткөн “Санариптик башкаруу жана жасалма интеллект” аталыштагы окуу курсунан окушту. Бул иш-чара Маалыматтык-коммуникациялык технологияларды илгерилетүү боюнча улуттук агенттиктин (NIPA) колдоосунда Корея Республикасынын Илим жана маалыматтык-коммуникациялык технологиялар министрлиги жана Корея Республикасынын Конституциялык соту менен биргеликте уюштурулган. Курска 11 өлкөнүн өкүлдөрү катышты. Катышуучулар электрондук сот адилеттиги чөйрөсүндөгү алдыңкы технологиялар менен таанышты, анын ичинде: • жасалма интеллектти мамлекеттик башкарууга киргизүү; • иштин натыйжалуулугун жогорулатуу үчүн санариптик шаймандар; • маалыматтык коопсуздук. Программа Корея Республикасынын Конституциялык сотуна барууну камтыды, алар электрондук сот өндүрүшүнүн уникалдуу системасы, сот залдарынын жабдылышы жана башка технологиялык чечимдер менен таанышты. Курстардын жыйынтыгы боюнча бардык катышуучуларга сертификаттар тапшырылды. Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун кызматкерлеринин мындай иш-чараларга катышуусу кесиптик көндүмдөрүн жогорулатууга жана өлкөнүн сот системасына заманбап технологияларды киргизүүгө өбөлгө түзөт.

2024-жылдын 20-ноябрында Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун имаратында Конституциялык соттун төрагасы Э.Ж. Осконбаевдин, Конституциялык соттун судьяларынын Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун жаңы дайындалган төрагасы М.А. Сатыев, анын орун басарлары Н.А. Мусаев, Н. Ж. Бакирова, судья А. А. Давлетов, ошондой эле Жогорку соттун төрагасынын кеңешчиси Р. М. Мырзалимов менен жолугушуусу болуп өттү. Э.Ж. Осконбаев М. А. Сатыевди Жогорку соттун төрагасынын кызмат ордуна дайындалышы менен куттуктап, анын кесиптик жолун, сот системасынын өнүгүшүнө кошкон зор салымын белгилеп, жүктөлгөн милдеттердин ийгиликтүү аткарылышына ишенимин билдирди. Жолугушуунун жүрүшүндө тараптар эки жогорку сот органынын өз ара аракеттенүүсүнүн негизги маселелерин талкуулашты. Негизги басым төмөнкү багыттарга жасалды: • Сот системасын өркүндөтүү: судьялардын көз карандысыздыгын камсыз кылуу, сот өндүрүшүнүн ачык-айкындуулугун жогорулатуу, сот процесстерин оптималдаштыруу жана сот адилеттигине жетүүнү жакшыртуу үчүн санариптик технологияларды киргизүү; • Сот практикасынын биримдиги: укуктук позициялар менен алмашуу механизмдерин түзүү жана татаал укуктук маселелерди чечүү жолун макулдашуу; • Укуктук маданиятты жогорулатуу: сот системасына коомдук ишенимди жогорулатуу жана конституциялык баалуулуктарды кеңири жайылтуу үчүн биргелешкен билим берүү жана маалыматтык иш-чараларды өткөрүү. Катышуучулар сот системасын бекемдөө, сот өндүрүшүн өркүндөтүү жана укук үстөмдүгүнүн принциптерин илгерилетүү үчүн күч-аракеттерди координациялоонун маанилүүлүгүн баса белгилешти. Жетишилген макулдашуулар Конституциялык сот менен Жогорку соттун ортосундагы мындан аркы конструктивдүү өз ара аракеттенүүгө негиз түзөт.

Бүгүн, 2024-жылдын 1-ноябрында Бишкекте “Кыргыз Республикасынын Парламенти менен Конституциялык сотунун өз ара аракеттенүүсүнүн натыйжалуулугун жогорулатуу” темасындагы эки күндүк диалог аянтчасы өз ишин баштады. Иш-чара укуктук мамлекетти чыңдоодо жана жарандардын конституциялык укуктарын коргоодо чечүүчү ролду ойногон эки негизги институттун өкүлдөрүн чогултту. Ачылыш аземинде Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун төрагасы Эмиль Осконбаев, Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин Конституциялык мыйзамдар, мамлекеттик түзүлүш, сот-укуктук маселелер жана Жогорку Кеңештин Регламенти боюнча комитетинин төрагасынын орун басары Карим Ханджеза, ошондой эле “Адилет” Укуктук клиникасы” коомдук фондунун жетекчиси Чолпон Джакупова сөз сүйлөштү. Өз сөздөрүндө катышуучулар укук тартибин бекемдөө жана жарандардын укуктарын натыйжалуу коргоо үчүн Парламент менен Конституциялык соттун ортосунда тыгыз кызматташуунун зарылдыгын баса белгилешти. Диалог аянтчасынын негизги максаты Жогорку Кеңеш менен Конституциялык соттун ортосундагы көз карандысыздык, өз ара урматтоо жана Конституцияны сактоо принциптерине негизделген өз ара аракеттенүүсүнүн механизмдерин иштеп чыгуу болуп саналат. Мыйзамдардын конституциялуулугун контролдоо, Конституциялык соттун чечимдерин аткаруу, ошондой эле укуктук демилгелердин сапатын жогорулатуунун алкагында өз ара аракеттенүүнүн башка түрлөрү – талкуунун негизги багыттары болду. Аянтчанын ишинин жүрүшүндө катышуучулар укук тартиби жана жарандардын конституциялык укуктарын коргоо маселелери боюнча өз ара аракеттенүүнү өркүндөтүү мүмкүнчүлүктөрүн талкуулашат, идеялар жана тажрыйбалар менен алмашат. Иш-чаранын жыйынтыгы болуп Кыргызстандын укуктук системасын бекемдөөгө жана өлкөнүн бардык жарандарынын кызыкчылыгында анын натыйжалуулугун жогорулатууга багытталган биргелешкен аракеттердин концепциясын иштеп чыгуу эсептелет. Бул укуктук мамлекетти өнүктүрүү жолунда маанилүү кадам болмокчу.

Бүгүн, 2024-жылынын 21-октябрында, Бишкекте Борбордук Азия үчүн БУУнун Адам укуктары боюнча Жогорку комиссарынын (БУУ АУЖКБ) башкармалыгынын аймактык бөлүмү тарабынан уюштурулган “Негизги эркиндиктерге тиешелүү иштерде соттук экспертизалоо институтунун ролу” темасында тегерек стол өтүүдө. Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы Меергул Бобукеева бул иш-чарага катышып, куттуктоо сөзү менен тегерек столду ачты. Ал өз сөзүндө сапаттуу жана көз карандысыз экспертизадан соттук чечимдердин адилеттүүлүгү гана эмес, жалпы эле жарандардын укуктук системага болгон ишеними көз каранды экенин баса белгиледи. Меергүл Бобукеева Конституциялык сот Конституциянын сакталышына көзөмөл жүргүзүүчү жогорку орган катары, инсандын укуктары жана эркиндиктери контекстинде мыйзамдарды талдоо жана чечмелөө процессине активдүү катышып жатканын жана негизги эркиндиктерди, анын ичинде сөз эркиндигин, тынч чогулуштар эркиндигин коргоо жана басмырлоонун ар кандай формаларынан коргоо укуктук системанын ажырагыс элементи болууга тийиш экенин белгиледи. Мындан тышкары, судья М. Бобукеева мындай талкуу тегерек столдун катышуучуларына тажрыйба алмашууга, сунуштарды иштеп чыгууга жана жарандардын укуктук жактан корголушун күчөтүүгө, ошондой эле мындай иштерде соттук экспертизалардын практикасын өркүндөтүүгө жардам бере турган идеяларды биргелешип илгерилетүүгө уникалдуу мүмкүнчүлүк берерин баса белгиледи. Ал тегерек столдо өлкөбүздө укуктарды жана эркиндиктерди камсыз кылууда мындан аркы кадамдар үчүн негиз боло турган көптөгөн конструктивдүү сунуштар иштелип чыгаарына ишенимин билдирди. Тегерек стол мамлекеттик органдардын, жарандык коомдун, адвокаттардын, академиялык чөйрөнүн жана эл аралык уюмдардын өкүлдөрүн бириктирди, бул сот адилеттиги маселелери боюнча конструктивдүү диалог үчүн платформа түзүүгө мүмкүндүк берди. Катышуучулар ошондой эле экстремисттик аракеттерге каршы туруу боюнча Ички иштер министрлигинин жакында сунушталган мыйзамдык демилгелеринин алкагында соттук экспертизаларды колд...

2024-жылдын 11-октябрында “Жарандардын конституциялык контролдоо органдарына кайрылуулары: жол берүү критерийлери” темасында эл аралык онлайн-семинар болуп өттү, ага Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы Меергуль Рыскулбековна Бобукеева катышты. Иш-чарага конституциялык соттордун – Конституциялык контролдоо органдарынын Евразиялык ассоциациясынын мүчөлөрүнүн өкүлдөрү, ошондой эле НАРХОЗ университетинин окутуучулары жана студенттери катышты. Семинардын жүрүшүндө конституциялык даттануу механизми аркылуу жарандардын укуктарын коргоонун негизги маселелери талкууланды. Семинарды Казакстандын Конституциялык соту НАРХОЗ университети менен биргеликте уюштурган. Биринчи сессиянын жүрүшүндө Беларусь Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы Тадеуш Валентинович Воронович жана Тажикстан Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы Карим Мазиёевич Каримов өз өлкөлөрүнүн тажрыйбалары менен бөлүшүп, адам укуктарын коргоонун куралы катары конституциялык даттануу жөнүндө докладдарын сунуш кылышты. Экинчи сессияда Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьясы М.Р. Бобукеева “Абстракттуу конституциялык контроль. Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун практикасы” темасында доклад жасады. Үчүнчү жана төртүнчү сессиялардын алкагында конституциялык сотторго кайрылууларга жол берүү шарттары жана конституциялык контролдоо органдарынын чечимдерин ишке ашыруу механизмдери талкууланды. Россия Федерациясынын, Азербайжандын жана Казакстандын эксперттери өз өлкөлөрүнүн бул жааттагы тажрыйбасы жөнүндө айтып беришти. Семинар жигердүү пикир алмашуу жана жыйынтыктарды чыгаруу менен аяктады, бул катышуучуларга конституциялык укуктарды коргоого карата ар кандай мамилелерди түшүнүүнү тереңдетүүгө жана бул чөйрөдө эл аралык кызматташтыкты бекемдөөгө мүмкүндүк берди.

2024-жылдын 10-октябрында Конституциялык соттун төрагасы Э. Ж. Осконбаев менен Башкы прокурор М. К. Асаналиевдин жолугушуусу болуп өттү. Иш-чара конституциялык мыйзамдуулукту колдоо жана Кыргыз Республикасынын Президентинин 2023-жылдын 3-мартында №47 жарлыгы менен бекитилген "2023-2026-жылдарга Кыргыз Республикасынын сот адилеттиги тутумун өнүктүрүү" Мамлекеттик максаттуу программасында каралган милдеттерди ишке ашыруу максатында өз ара аракеттенүүнү бекемдөө маселелерин талкуулоого багытталган. Жолугушууда Конституциялык соттун чечимдерин натыйжалуу аткаруу үчүн эки институттун өз ара аракеттенүүсүнө, жарандардын укуктарын жана эркиндиктерин коргоо үчүн Конституциялык сотко кайрылууга укугу бар маанилүү субъект катары Башкы прокурордун ролуна өзгөчө көңүл бурулду. Башкы прокурордун бул ыйгарым укугу мамлекеттеги конституциялык мыйзамдуулукту жана укуктун үстөмдүгүн камсыз кылууда негизги ролду ойнойт. Жолугушуунун жүрүшүндө Конституциялык сотто Башкы прокурордун туруктуу өкүлүн киргизүү, Конституциялык сот тарабынан жыл сайын өткөрүлүүчү конституционализм мектептеринин алкагында прокуратура кызматкерлери үчүн лекцияларды жана семинарларды өткөрүү мүмкүнчүлүктөрү да талкууланды.

2024-жылдын 30-сентябрынан 3-октябрына чейин Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун аппаратынын кызматкерлери Түркиянын Анкара шаарындагы Азия конституциялык сотторунун жана ага теңештирилген институттарынын ассоциациясынын Окутуу жана кадрдык ресурстарды өнүктүрүү борборунун 12-Жайкы мектебине катышты. 12-жайкы мектептин темасы – “Жогорку сот органдарында маалыматтык технологияларды жана жасалма интеллектти колдонуу” болду, ал сот системаларына заманбап технологияларды киргизүүгө жана алардын натыйжалуулугун жогорулатууга арналды. Конституциялык соттун өкүлдөрү кесиптештери менен сот чөйрөсүндө инновациялык технологияларды колдонуунун келечектерин талкуулашты. Программа тажрыйба алмашууга, ошондой эле сот процесстерин автоматташтыруу жана санариптештирүү жаатындагы алдыңкы тажрыйбаларды үйрөнүүгө багытталган лекцияларды, тегерек столдорду жана практикалык сабактарды камтыды. Иш-чара сот адилеттигиндеги инновацияларды жана маалыматтык технологияларды эл аралык деңгээлде жайылтуудагы маанилүү кадам болуп калды.