Кабыл алынган кайрылуулар

Конституциялык соттун судьялар коллегиясынын 2023-жылдын 17-октябрындагы аныктамасы менен Расулжан Тахиржанович Исакжановдун «Кыргыз Республикасынын мамлекеттик тили жөнүндө» Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын 32-беренесинин 1-бөлүгүнүн 8-пунктунун конституциялуулугун текшерүү жөнүндө кайрылуусу өндүрүшкө кабыл алынды.

Кайрылуу субъектисинин көз карашы

Арыздануучу кайрылуусунда Конституциянын 64-беренесине ылайык адвокаттардын өз алдынча башкаруучу кесиптик жамааты катары адвокатуранын уюштурулушу жана иштөө тартиби, ошондой эле адвокаттардын укуктары, милдеттери жана жоопкерчилиги мыйзам менен аныкталат деп белгилейт. Бул конституциялык жобону жүзөгө ашыруу үчүн «Кыргыз Республикасынын Адвокатурасы жана адвокаттык иш жөнүндө» Мыйзам кабыл алынган, ага ылайык, Адвокатура – бул Кыргыз Республикасынын адвокаттарынын милдеттүү түрдө мүчөлүгүнө негизделген, кесиптик кызыкчылыктарынын жалпылыгынын негизинде түзүлгөн, алардын кызыкчылыктарын билдирүүгө жана коргоого, адвокаттардын квалификациясын жогорулатууга жана адвокаттык ишти  өнүктүрүүгө көмөктөшүүгө чакырылган адвокаттардын өзүн-өзү башкаруучу кесиптик коомдоштугу жана жарандык коомдун институту катары мамлекеттик органдардын жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын тутумуна кирбейт (2-берененин 1,2-бөлүктөрү).

Бирок талашылып жаткан ченемге ылайык адвокаттар мамлекеттик тилди билүүгө жана аны кызматтык милдеттерин аткарууда пайдаланууга милдеттүү адамдардын катарында аныкталган.

Р.Т. Исакжановдун пикири боюнча, адвокаттар тарабынан мамлекеттик тилди тийиштүү деңгээлде билбөө жана аны кызматтык милдеттерин аткарууда пайдаланбоо Конституция менен корголгон баалуулуктарга эч шек келтириши мүмкүн эмес.

Баяндалганды эске алуу менен кайрылуунун субъекти талашылып жаткан ченемди Конституцияга карама-каршы келет деп таанууну суранат.

Конституциялык соттун судьялар коллегиясынын 2023-жылдын 16-июнундагы аныктамасы менен Э.К. Курманбековдун Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза процессуалдык кодексинин 455-беренесинин 1-бөлүгүнүн конституциялуулугун текшерүү жөнүндө кайрылуусу өндүрүшкө кабыл алынган.

Арыздануучунун көз карашы

Арыздануучу, КЖПКнын 451-беренесинин 3-бөлүгүндө кайтадан ачылган жагдайлар боюнча ишти кайра баштоонун негиздеринин толук тизмеси караштырылган деп белгилөөдө.

Бирок, кайрылуу субъектинин пикири боюнча, талашылып жаткан ченемге ылайык, сот, кайтадан ачылган жагдайлар боюнча ишти кайра баштоо жөнүндө өтүнүчтү карап чыгып, аны канааттандыруу жөнүндө чечимди КЖПКнын 451-беренесинин 3-бөлүгүнүн 4-пунктунда каралган жагдайлар боюнча гана чыгара алат. Ошентип, соттун КЖПКнын 451-беренесинин 3-бөлүгүнүн 1-3 пункттарында каралган башка жагдайлар боюнча өтүнүчтү канааттандыруу жөнүндө чечимди чыгаруу мүмкүнчүлүгү жок, бул өз кезегинде соттун бардык жагдайларды эске алуу укугун чектөөгө алып келүүдө. Бул жагдай соттолуучунун, анын ишин жогору турган сотто кайра каратууга болгон жана соттук коргонуу конституциялык укугун түздөн-түз чектөө болуп саналат.

Арыздануучу, башка эч кандай тартипте оӊдоого жатпаган мыйзамсыз же негизсиз соттук чечимди кайра кароо максатында кылмыш ишти кайра баштоонун негиздеринин тизмесин кыскартуу, соттук актылардын адилеттүүлүгүн камсыз кылууну жана жарандардын укуктарын жана мыйзамдуу кызыкчылыктарын сот тарабынан калыбына келтирүүнү мүмкүн эмес кылат деп белгилөөдө.

Жогоруда баяндалгандын негизинде, кайрылуу субъекти талашылып жаткан ченемди Кыргыз Республикасынын Конституциясына карама-каршы келет деп таанууну суранууда.

Кыргыз Республиксынын Конституциялык сотунун 2023-жылдын 30-июнундагы аныктамасы менен С.А. Матцаковдун Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза процессуалдык кодексинин 432-беренесин Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 58-беренесинин 4-бөлүгүнө, 61-беренесинин 1-бөлүгүнө ылайык келүүсүн текшерүү жөнүндө кайрылуусу өндүрүшкө кабыл алынды.

Конституциялык соттун 2023-жылдын 24-майындагы токтому менен Тусучева Каныкей Азимджановнанын Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексинин 218 жана 303-беренелеринин, Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2000-жылдын 24-мартындагы № 158 “Аялдардын эмгегин колдонууга тыюу салынган эмгек шарттары зыяндуу жана (же) коркунучтуу өндүрүштөрдүн, жумуштардын, кесиптердин жана кызматтардын тизмелери жөнүндө” токтомунун конституциялуулугун текшерүү жөнүндө өтүнүчү кабыл алынды.

Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьялар коллегиясынын 2023-жылдын 7-мартындагы аныктамасы менен М.М. Жорокуловдун жана Н.У. Кочкоровдун Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза процессуалдык кодексинин 77-беренесинин 3-бөлүгүндөгү “Токтом жана негизги өндүрүштөн бөлүнүп алынган материалдар мөөрлөнүп чапталган конвертке салынат, ал андан ары кылмыш ишин териштирген органда сакталат жана анда камтылгандар менен тергөөчүдөн тышкары прокурор жана сот тааныша алат” деген ченемдик жобосунун конституциялуулугун текшерүү жөнүндө өтүнүчү өндүрүшкө кабыл алынды.

Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьялар коллегиясынын 2023-жылдын 25-апрелиндеги аныктамасы менен Ж.Ж. Кадыровдун өтүнүчүнүн “Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө” конституциялык Мыйзамдын 60¹-беренесинин 3-бөлүгүнүн экинчи сүйлөмүнүн конституциялуулугун текшерүү жөнүндө бөлүгү өндүрүшкө кабыл алынды.

Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун судьялар коллегиясынын 2023-жылдын 24-апрелиндеги аныктамасы менен “Мамыр” АКтын кызыкчылыгын көздөгөн Э.С. Адыловдун Кыргыз Республикасынын Административдик-процесстик кодексинин 267-беренесинин 2-бөлүгүнүн конституциялуулугун текшерүү жөнүндө өтүнүчү өндүрүшкө кабыл алынды.